Gisteren hadden we een mooi verhaal in de krant: De meeste mensen deugen, een blik vanuit boeddhistisch perspectief. Ik denk dat dat wel klopt, dat deugen.
Een pasgeboren baby is zo schattig en heeft voor later geen kwaad in de zin. Er zit geen chip in een mens die tot het kwade neigt, lijkt me. Het zijn de omstandigheden, de sociale en maatschappelijke omgeving, die je vormen. Natuurlijk zijn er mensen met aangeboren psychiatrische afwijkingen die je maar beter uit de weg kunt gaan als je leven je lief is. Maar die wijken af, zijn nog niet de norm.
Ik ben geboren in een socialistisch/communistisch gezin, met veel liefde voor dieren en mensen om ons heen, geen racisme of wij en zij, geen dualisme. Zorgzame ouders. Dat vormde mij, die ook weer niet van zichzelf bestaat, voor de rest van mijn leven. Sommige verkregen, aangeleerde zaken verwierp ik later, of zwakte die af, de geest werd geslepen, maar de kern bleef. Met een open geest en handelen de ander tegemoet treden. Onbevangen.
Er zijn mensen die zeggen dat een kindje nog voor zijn of haar geboorte de ouders uitkiest die het best passen, ik weet dat niet. Ik weet wel dat als ik in een ander milieu, een ander gezin, een andere familie, in een andere streek in het land, was geboren, hoogstwaarschijnlijk een andere Joop was geweest. Mijn vriendin, de kleindochter van zeevisser Thijmen, komt uit een orthodox rooms-katholiek en ook liefdevol gezin. De pastoor kwam er graag over de vloer. Ik ken mensen die gereformeerd zijn opgevoed, Joods, islamitisch, ik zie hoe ze leven.
Dat zegt natuurlijk niets over dat de meeste mensen deugen. Ik ben geen schriftgeleerde maar ik ben ervan overtuigd dat wat ze in het boeddhisme de 3 vergiften noemen, haat, hebzucht en onwetendheid (hoe zaken werkelijk in elkaar steken) grotendeels onze handelingen bepalen. Alles komt voort vanuit onze geest, dat lastige ventje dat steeds getrickerd wil worden, zeg ik wel eens tegen vrienden, als ze de koelkast een trap willen geven omdat ze boos zijn. Het is dus zaak om die geest kalm te houden en de waarheid van die drie vergiften te zien. Het karma. En: we kunnen altijd kiezen, ook voor goed of kwaad.
Als politieverslaggever ging ik om met zware criminelen, vaak met vuurwapens gewapend en een eigen agenda. Ik zag hoe die 3 vergiften, de plek waar ze geboren werden, het milieu waar ze uit kwamen, hun geestesgesteldheid, hun handelingen bepaalden. Maar ze spraken met mij ook over het opvoeden van hun kinderen. Of de ruzie met hun vrouw, het zijn net mensen. Ook mensen.
Ik interviewde eens een Amsterdamse advocaat die in zijn jeugd in een criminele buurt woonde, al zijn vrienden in die wijk waren toen hij een puber was op het slechte pad geraakt. Zijn moeder werkte bij een groot bedrijf buiten Amsterdam en bracht haar zoon elke dag naar een school buiten de wijk waar zij woonden. Zo werd hij advocaat.
Ik ken een man waarvan het gezin waar hij uit voortkwam crimineel was, hij wilde bij de politie gaan werken om criminaliteit uit te bannen als ervaringsdeskundige. Nou, de opleiding heeft hij nooit gehaald. Hij kwam uit een verkeerd milieu. Hij deugde niet.
Ik ken een boeddhist die meer tijd in dan buiten de gevangenis doorbracht. Hij roofde en plunderde. Tot een bewaarder op een avond in de cel een goed en indringend gesprek met hem voerde en hij de gevangenis voorgoed achter zich liet. De boef.
Ik kende een advocaat die ging roven en stelen. Hij sliep met hebzucht in bed.
Ik was jarenlang bevriend met een crimineel, mijn omgeving begreep dat niet. Die man deugt toch niet. Wat ze niet wisten was dat hij een under cover man was die het criminele milieu infiltreerde. Voor de een deugde hij niet, voor de ander wel. We zien maar we weten niet en oordelen wel.
De meeste mensen deugen, soms ook niet naar onze maatstaven en normen. Het zijn hun handelingen waarmee we ze kwalificeren. Soms deugen ze tijdelijk niet, soms brengt een moeder ze naar een veilige school, soms worden goede mensen slecht, soms komen slechte mensen tot inkeer en wordt hun zuivere natuur blootgelegd. Soms lijkt het ook alsof ze niet deugen. Zijn ze under cover ook in het leven.
Ik heb de labels veilig opgeborgen.
Moedig voorwaarts!
BIJSLUITER: het lezen van deze columns kan leiden tot groot geestelijk ongemak, woedeaanvallen, depressies, onbeheerst gedrag, angstaanvallen, maagzuur, zweten, ongeloof, twijfel aan eenieder, straatvrees, lange tenen en het geloof in het eigen gelijk. Bij de lezers. Scheldpartijen en een onbedwingbare drang om te reageren zijn waargenomen. Sommigen willen mij corrigeren. Of bedanken. Of prijzen. De drang om in verzet te komen is waargenomen, het abonnement op te zeggen. Sommigen besluiten de krant niet meer te lezen, of te boycotten. Er kwaad over te spreken. Te janken of te vloeken. De straat op te gaan om te demonstreren maar niet weten waartegen. Het boeddhisme de rug toe te keren. Of aan de drugs te gaan. En zo gaat het maar door.
Ruud van Bokhoven zegt
Mooi stukje Joop, het geeft de mens en zijn karma zo goed aan, hoe verschillend mensen kunnen zijn en dat dit in hoofdzaak te maken heeft met de voorgeschiedenis, de opvoeding en mullieu waar iemand uit komt. Het is het vat waar iedere keer die druppel in komt en uiteindelijk vol loopt, maar ook hetzelfde vat waar je zelf onderin een gaatje in gemaakt hebt en daardoor weer leeg loopt.