Sinds de oprichting van het Nederlands Boeddhistisch Archief (NBA) in 2011 is er ijverig gewerkt aan het veiligstellen van de archieven van de Nederlandse boeddhistische organisaties. Onder het overkoepelende thema “geschiedenis van het boeddhisme in Nederland” hebben tal van organisaties en ook individuele personen de afgelopen jaren hun archieven reeds overgedragen aan het NBA.
De hierdoor opgebouwde archiefcollectie beslaat thans 15 à 20 meter en staat keurig gereed in de gangbare standaard archiefdozen voor een finale bewerking. Het geheel geeft nu al een goed beeld vanaf het begin van het georganiseerde boeddhisme in Nederland, toen dit wortel schoot in het midden van de vorige eeuw. Onder de talrijke organisaties waarvan de archieven inmiddels verworven werden bevinden zich, in willekeurige volgorde: de Nederlandse Buddhistische Vriendenkring, de Stichting Vrienden van het Boeddhisme, de Europese Boeddhistische Unie (EBU), Boeddhistische Unie Nederland (BUN), de BOS, Maitreya Instituut, en vele anderen. Ook de archieven van de pioniers uit de eerste jaren, zoals bijv. de Groninger Rev. Peter van der Beek en Jacques den Boer, werden door het NBA verworven.
Zodra weer stukken werden ontvangen werkte het NBA aan de gereedmaking voor een toekomstige overdracht aan een gevestigde archiefinstelling. Dit ook vanuit de ervaring dat deze instellingen eerder besluiten archieven op te nemen welke – naast een duidelijk inhoudelijk belang – ook kant en klaar professioneel worden aangeleverd. Goed archiefwerk is erg arbeidsintensief en niet overal beschikt men over voldoende beroepskrachten. Het draait hierbij om een drietal belangrijke aspecten: een deskundige ordening, deugdelijke verpakking en bijbehorende kwalitatief goede inventarislijsten.
De verworven archieven bevinden zich nu nog in de opslagruimtes van het NBA in Amsterdam-Buitenveldert, ten huize van Lodi Leeuwenberg. Leeuwenberg heeft een jarenlange ervaring in de bibliotheek- en archiefwereld en was in 2011 medeoprichter van het NBA. Sinds begin jaren 70 werkte hij aanvankelijk in openbare bibliotheken, aansluitend onder meer bij het hoofdkantoor van de Sociale Verzekeringsbank en bij het gerenommeerde IISG. Ook is hij bestuurslid geweest van de Stichting Vrienden van het Boeddhisme en heeft hij als administrateur destijds veel werk verzet voor het Kwartaalblad Boeddhisme. Samen met NBA-secretaris Rinus Laban en vrijwilliger Paul Spaans werkt hij aan de voltooiing van de genoemde archiefwerkzaamheden alvorens alles kan worden overgebracht naar de definitieve eindbestemming.
En wat dit laatste betreft is er nu verheugend nieuws te melden. Met de Universiteit Leiden was al enige tijd overleg over het archief en de Universiteitsbibliotheek Leiden (UBL) heeft recentelijk besloten de collectie in zijn geheel op te nemen. De overdracht staat thans gepland in de loop van het volgend jaar.
Speciaal was daarvoor begin september dr. Mart van Duijn, archivaris en conservator van de Afdeling Bijzondere Collecties van de UBL, afgereisd naar Buitenveldert. Tijdens een plezierig overleg, waarbij tevens NBA-secretaris Rinus Laban aanwezig was, werden de praktische kanten van de overdracht verder besproken. Het NBA vervolgt zijn werkzaamheden aan het gehele archief, zodanig dat het UBL zelf er zelf dan nog maar weinig aan hoeft te doen. De bijeenkomst bij Lodi thuis verliep bijzonder prettig, naast vak broederlijk enthousiasme werden er de nodige ervaringen en nuttige tips uitgewisseld. Mart van Duijn was blij verrast met wat door het NBA reeds tot stand was gebracht en kan de collectie dus nu binnenkort als ‘een hapklare brok’ in ontvangst nemen. Het NBA voert in de komende periode nog overleg voor de overdracht van enkele andere boeddhistische archieven, welke in deze procedure ook nog kunnen worden meegenomen.
Het NBA beheert niet alleen de archieven van boeddhistisch Nederland, maar bouwde de afgelopen jaren tevens een grote bibliotheek op. Dit eveneens dankzij talloze schenkingen van organisaties en particulieren.
Tussen archieven en bibliotheken bestaat een wezenlijk verschil. Archieven bevatten een verzameling documenten die de geschiedenis weergeven van een bepaalde organisatie, beweging, of een particulier en ook daar rechtstreeks van afkomstig zijn. Bij bibliotheken moet men meer denken aan bepaalde onderwerpsgebieden, waarbij een verzameling wordt aangelegd over een betreffend onderwerp, traditioneel gezien vooral in boekvorm. Omdat het NBA graag brede collecties over het boeddhisme in het vizier heeft, beweegt zij zich op de beide terreinen en onderhoudt derhalve zowel een archief als een bibliotheek.
De NBA Bibliotheek beschikt thans over circa 3000 titels (meest boekwerken) die zo goed mogelijk worden beheerd. De helft is tot nu gecatalogiseerd, de catalogus staat integraal op de NBA-website. De boeken zijn in meerdere talen en bestrijken tezamen een zeer wijd gebied. Het NBA streeft ernaar om voor de bibliotheek in de toekomst eveneens een goede bestemming te geven, zoals dat thans zo succesvol voor het archief het geval is.
