Nadat de politie meer dan een jaar geen antwoord gaf op de vraag wat het intern beleid was bij de politie omtrent huisvisitaties aan demonstranten, kwam politiechef Yvonne Hondema tijdens het kort geding van 14 mei 2025 met het nieuws dat er gewerkt werd aan een aanpassing van het ‘Handelingskader’ waar alle politieagenten zich aan moeten houden. Daarom besloten de rechter en Extinction Rebellion eerst dit kader af te wachten. Nu is de kogel door de kerk: het aangepaste beleid laat geen onaangekondigde huisvisitaties meer toe. Daarom heeft XR het kort geding ingetrokken.
‘Voor ons is dit winst,’ geeft woordvoerder Pim de Vleeschhouwer namens XR aan. ‘Onze eis was dat huisvisitaties zouden stoppen. Omdat de politie die eis niet wilde inwilligen, zijn we het kort geding gestart.’ Tijdens de zitting bleek dat de politie werkte aan een gewijzigde werkinstructie voor agenten. Dat was een nieuwe ontwikkeling. Dit aangepaste Handelingskader heeft XR na de zitting ontvangen.
In de nieuwe versie staan vier belangrijke wijzigingen: 1. Enkel het deelnemen aan een demonstratie kan nooit aanleiding zijn om contact met een demonstrant op te nemen. 2. De politie mag alleen contact leggen met een organisator van een demonstratie om te overleggen over een toekomstige demonstratie, zodat de politie die demonstratie goed kan begeleiden en beschermen. 3. Indien kan worden volstaan met telefonisch contact, wordt daarvoor gekozen. 4. De politie maakt direct aan het begin van elk gesprek duidelijk waarom men in contact treedt met een demonstrant.
De politie heeft bevestigd dat dit beleid op korte termijn binnen de politie verspreid zal worden als standaardinstructie, en dat dit ook met het grote publiek zal worden gedeeld.
‘Daarmee is elke huisvisitatie aan XR van de baan,’ aldus De Vleeschhouwer. ‘XR was trouwens altijd al goed bereikbaar voor politie en burgemeesters. Zowel per e-mail als telefoon. Die gegevens waren bij de politie allang bekend. Onaangekondigd voor iemands deur staan en naar demonstratieredenen vragen, was onbehoorlijk, overbodig, en intimiderend. Het is goed dat de politie erkent dat dit niet meer mag gebeuren en dus vreedzame demonstranten beter wil beschermen.’
Eindelijk beleid zwart op wit
‘Dit is winst voor alle demonstranten in Nederland’, vult advocaat Otto Volgenant aan. ‘Het politiebeleid was tot nu toe volstrekt onduidelijk. Dat het beleid nu zwart op wit staat is nieuw en geeft demonstranten een duidelijk handvat. En ook voor de wijkagent is het nu duidelijk. De politie mag niet langer aan de deur komen om een praatje te maken over deelname aan een eerdere demonstratie. Er mag alleen contact worden gezocht met de organisator van toekomstige demonstraties. Eerst telefonisch. En de agent moet bij elk contact van begin af aan duidelijk maken waar het gesprek voor is. Bij élk contact, dus ook telefonisch. Geen enkele demonstrant hoeft zich meer te laten intimideren door politie die ongevraagd en om onduidelijke redenen aan de deur staat.’
De maatschappelijke reuring was groot. Meerdere burgemeesters hebben het kort geding al niet afgewacht, maar grepen zelf al eerder in door huisvisitaties te verbieden [1]. De korpschef van de Nationale Politie, Janny Knol, keurde de huisvisitatie bij een Palestina-activist publiekelijk af [2].
De uitvoering kritisch volgen
Omdat de politie altijd eerst telefonisch contact moet zoeken, zal bezoek aan huis volgens het nieuwe Handelingskader ‘naar verwachting slechts sporadisch hoeven plaatsvinden.’ XR zegt de praktijk nauwgezet in de gaten houden. Elk toekomstig huisbezoek zal volgens XR langs de lat van de nieuwe instructie voor politieagenten gelegd worden.
De aandacht voor de zaak heeft nog meer voordelen opgeleverd. ‘Hiervoor zaten we in de situatie dat de politie gewoon kon doen wat ze wilden’, aldus De Vleeschhouwer. ‘Maar het onderwerp is nu bekender dan ooit. De video van de Palestina-activist die viraal ging, het kort geding, alle adviezen en goede hulp die activisten elkaar bieden—het heeft de zaak op scherp gezet. Elke activist weet nu wat je kan doen: verwijs naar het Handelingskader, licht je medeactivisten in, film het voorval. Dit issue is van belang voor heel demonstrerend Nederland.’
Geef een reactie