TV: Een Andere Kijk – Arita Baaijens

In deze aflevering van Een andere kijk, morgen uitgezonden door NPO 2, spreekt Sarah Marijnissen met ontdekkingsreiziger en bioloog Arita Baaijens (Ede, 1956). Wat drijft haar te willen ontdekken? Waar gaat haar onderzoek over? ‘Iets wat we zijn kwijtgeraakt en niet meer bevragen, een gemis, een verlangen.’ Ze weet niet hoe het eruit ziet, maar één ding is duidelijk voor haar: je moet in beweging komen. En dat doet ze!

Ruim 25 jaar geleden besluit Arita Baaijens haar hart te volgen. Ze laat alle zekerheden achter zich: werk, man, huis en vrienden en maakt een sprong in het ongewisse. 15 winters – 4 tot 5 maanden lang – trekt ze met kamelen door de woestijnen van Egypte en Soedan. “Het is alsof je in de muil van een hongerige leeuw stapt”, beschrijft ze. In deze uitgestrekte natuur, kan ze met opzet verdwalen en het leven vanuit een groter perspectief zien. Het angstaanjagende én oogverblindende landschap geeft haar het gevoel dat ze tot in al haar vezels leeft. Helemaal alleen in die grote, lege ruimte ontdekt ze veel over zichzelf. Wie ben je als je je aan niemand anders kan spiegelen? Als al het vertrouwde wegvalt?

Na 15 jaar eindigt Arita’s obsessie: de magie tussen haar en de woestijn is plotseling verdwenen. Ze keert terug naar Amsterdam, en voelt zich ‘als door een geliefde verlaten’. ‘Mijn leven is één grote puinhoop en de bodem van de put is diep.’

Ze gaat op zoek naar een nieuwe uitdaging: een expeditie rond het Altaigebergte, dat in gebieden van Kazachstan, China, Mongolië en Rusland ligt. Ruim 100 dagen, 1500 km trekt ze te paard op zoek naar het mythische paradijs Shambhala. Ze ontmoet lokale herders, sjamanen en lokale bevolking en raakt geïntrigeerd door hun rotsvaste geloof in een bezielde natuur. Ze vraagt zich af: ‘Heeft de ervaring van natuur invloed op mijn geest? En omgekeerd?’ En: ‘Waarom houd ik zo vast aan meten is weten, het wetenschappelijke denken?’. Ze leert haar zintuigen opnieuw te gebruiken.

Deze nieuwe ontdekkingsreis zet haar leven op z’n kop maar biedt haar tegelijkertijd ook weer ander perspectief. Arita Baaijens: “We hebben omvangrijke landschappen, grote lege ruimten nodig als speelveld voor ideeën, als vrije zones voor onze gedachten en uitwisseling. Wij hebben die plekken meer nodig dan zij ons.”

Arita Baaijens schreef verschillende boeken over haar ontdekkingsreizen, zoals Desert Songs (2009) en Regen van eeuwig vuur (2016). Zoektocht naar het Paradijs verscheen afgelopen voorjaar.

Museum De Ketelfactory in Schiedam maakte een tentoonstelling naar aanleiding van Zoektocht naar het Paradijs.

Arita Baaijens ontving internationaal erkenning en prijzen voor haar onderzoek naar de betekenis van landschap. In 2014 kreeg zij de internationale Women of Discovery Humanity award en werd ze door de Spaanse Geografische Sociëteit uitgeroepen tot Traveler of the Year 2014. Zij is lid van onder andere de Royal Geographical Society en de Explorers Club en is een van de 50 geportretteerde ontdekkingsreizigers in Modern Explorers (2013, Thames and Hudson).