Boeken – De psychiater die geloofde dat je de toekomst zou kunnen voorspellen

Je denkt aan een vriend die je al lange tijd niet hebt gesproken. En precies op dat moment word je gebeld. Maar wat als je voelt dat er iets vreselijks gaat gebeuren? Je ziet in een droom een plotselinge flits, de woorden Centraal Station. Vier dagen later ontspoort buiten het station een overvolle sneltrein. Wat als je je visioen had gedeeld en die trein had kunnen stoppen? Zouden voorgevoelens zoals deze gebruikt kunnen worden om rampen te voorkomen?

In 1966 richtte John Barker, psychiater en lid van de Britse Society voor Psychical Research om het paranormale te onderzoeken, het Bureau van Voorgevoelens op om deze vragen te beantwoorden. Hij verzamelde algauw met behulp van de media een groep mensen om zich heen wiens voorgevoelens angstaanjagend vooruitziend waren. Onder hen ook twee zeer begaafde ‘waarnemers’. Zij voorspelden vliegtuigongelukken, moordaanslagen en internationale incidenten, met griezelige nauwkeurigheid. En toen informeerden ze Barker over hun meest verontrustende voorgevoel: dat hij op het punt stond te sterven.

De psychiater die geloofde dat je de toekomst zou kunnen voorspellen is een intrigerend waargebeurd verhaal over waanzin en verwondering, over de grenzen van de wetenschap en het geloof in het bovennatuurlijke – en een zoektocht naar de meest krachtige en verontrustende uithoeken van de menselijke geest.

In 1967 richtte de Britse psychiater John Barker het ‘Meldpunt Voorgevoelens’ op, waarmee hij hoopte voorspelde rampen te voorkomen. Sam Knight schreef er een fascinerend boek over. ‘Dit was niet een of andere geestenjager, maar een intelligente man.’

Op 20 oktober 1966 wilde Eryl Mai haar moeder vertellen over een droom die ze die nacht had gehad. Haar moeder had geen tijd, maar Eryl zei: ‘Nee mammie, je moet luisteren. Ik droomde dat ik naar school ging, maar de school was er niet. Hij was bedolven onder iets zwaars.’

Op dezelfde dag zat Alan Hencher op zijn post in de internationale telefooncentrale van het General Post Office in Londen toen hij ineens begon te trillen. ‘Ik was slap en lusteloos en kon me niet concentreren op mijn werk. Toen de dame naast me informeerde of het wel goed met me ging, zei ik dat zich in ons land een ramp voltrok waarbij weleens veel doden zouden kunnen vallen.’

Op 21 oktober 1966 werd de 52-jarige pianolerares Kathleen Middleton om zes uur ’s ochtends naar adem happend wakker. ‘Ik had het gevoel dat de muren op me afkwamen.’

Iets meer dan drie uur later, om kwart over negen, werd de basisschool van Aberfan overspoeld door een lawine van puin, afkomstig van de nabijgelegen kolenmijn. In totaal kostte de ramp 140 inwoners van dit kleine Welshe dorpje het leven. Onder de slachtoffers waren 116 kinderen tussen de zeven en tien jaar. Eryl Mai was een van hen.

John Barker (42) was daags na de ramp al naar Wales gereden. Barker was psychiater in een inrichting nabij Shrewsbury, en werkte aan een boek over de vraag of mensen kunnen sterven van angst. Hij had gehoord dat een jongen ongedeerd uit de school was gekomen die daarna in shock raakte en alsnog overleed. Dat verhaal was de reden dat hij naar Aberfan reed, maar eenmaal ter plekke, raakte hij geïntrigeerd door een heel ander verschijnsel: het gegeven dat veel mensen beweerden dat ze de ramp hadden voorvoeld.

Dat bracht Barker op het idee alle voorgevoelens over de ramp te verzamelen. Hij deed een oproep in de destijds goed gelezen krant The Evening Standard en werd overspoeld met reacties. Hoewel niet alle getuigenissen even geloofwaardig waren, was Barker ervan overtuigd dat hij iets op het spoor was. Zo werd een paar maanden later, in januari 1967, het Meldpunt Voorgevoelens in het leven geroepen. Een jaar lang zouden lezers van de Standard hun dromen en voorgevoelens insturen, die daarna werden vergeleken met gebeurtenissen die zich daadwerkelijk voordeden. Met voldoende materiaal, zo was de gedachte, zou je uiteindelijk een systeem kunnen optuigen waarmee voorspelde rampen voorkomen konden worden.

Het meldpunt voorgevoelens is na twee jaar, in 1969, opgeheven zonder dat er rampen waren voorkomen. In deze tijd, met algoritmes, en het op een moderne manier verzamelen van data zou het mogelijk zeker een reden tot bestaan hebben. Barker was zijn tijd ver vooruit.