Ze zijn onder ons, de autonome boeddhisten. Wie? De autonomen. Oh, bestaan die dan? En hoe zien ze er uit? Ze bestaan en vallen niet op. Ze dragen geen rode, gele –of oranje truitjes en broeken, omdat ze daar de pest aan hebben. Ze dragen ook geen badges met ‘Boeddha komt’ of opengewerkte sandalen, slabbetjes of houten klompen. Daarvoor gaan ze wel naar Volendam of Urk. Het zijn mannen en vrouwen die niet opvallen en het adagium koesteren: doe maar gewoon. In een sangha kunnen ze je buurman of buurvrouw zijn. Boeddhisten, zoals jij en ik. Praatje pot, zitten. Vriendelijk, behulpzaam.
Zijn het spionnen? Aan wie rapporteren ze? Zijn ze gevaarlijk? Nou, dat weer niet. Maar als je heel goed naar hun gezicht kijkt, zie je de fronsen op hun voorhoofd en de samengetrokken mond, want wat ze meemaken in het boeddhisme maakt ze niet vrolijk. De volgzaamheid, de grenzeloze verering van de leraar, de rare verhalen die worden verteld over bijvoorbeeld de blaartrekkende hellen in een diepe put in India, een paar honderd kilometer onder het aardoppervlak. Of een vliegende Boeddha. De volgelingen knikken als de leraar hen dat zegt. En krabben hun kont, als de leraar dat aangeeft.
De autonomen slaan het op, ze zijn waakzaam en niet ongeletterd. Ze functioneren in de illusoire omgeving van Joachim Stiller, de journalist/schrijver in Antwerpen, die met onverklaarbare verschijnselen te maken kreeg die zijn leven verstoorden. Ze zijn de leftovers en aanwezig in een schijnbaar normaal functionerende omgeving. Ze zien de schone schijn, de spiegeltjes en de kraaltjes die er niet toe doen. Een decor uit de oudheid, uit een ver land, in de Lage Landen aan de zee.
Hoe kan ik me tegen de autonomen wapenen? Voor je het weet slaap ik met hen op een tweepersoonskamer in een retraite? Is het besmettelijk? Kan ik de pali-politie inschakelen? Wat een naar gevoel. Autonomen zijn fysiek niet agressief, het zijn geen kruisvaarders. Ze zijn waakhonden die met een heldere blik naar de ingeslopen gekheid in boeddhistische sangha’s kijken en luisteren. Ze zijn nuchter en zo handelen ze ook. Soms geven ze een signaal af: kijk eens naar jezelf, je slaafsheid, je hoogmoed, naar je ego zo groot als een kanonneerboot. Ze doen dat met mate, meestal slurpen ze hun thee of doen hun oefening.
Zijn ze gegroepeerd, te vangen? Allemachtig, natuurlijk niet. Ze functioneren in groepen maar zijn geen allemansvrienden of zelf gegroepeerd. Of slaven. Daarom zijn ze autonoom, dus waakzaam. Ze zijn eerlijk en oprecht. Hebben een goed ontwikkeld geweten, maar lopen daar niet mee te koop. Het blijkt uit hun handelen en de waakzame blik. Vangen heeft geen zin, ze blijven in elke situatie autonoom.
Waarom bestaan ze? Worden ze zo geboren? Dat vraagt een autonoom zich nooit af. Dat zijn ook weer toeters en bellen die er niet toe doen. Misschien dat ze als boreling al een scherpe blik hadden en een goed waarnemingsvermogen. Daar is niets over bekend. Op een dag zijn ze er, dat is wat telt. Ze houden van het boeddhisme, dat zit onder hun huid. Maar van vreemde gewaden, rare dingen, verering, daar krijgen ze last van in de ingewanden. Ze zien dat als ego.
Kunnen ze geweerd worden, ze verstoren wel de gezelligheid in de sangha? Nee, dat kan niet. Het zijn geen ordeverstoorders, juist niet. Ze zijn de onthechten. De dammen en slagbomen tegen gekheid en uitwassen.
Waar kan ik ze vinden? Ze zijn niet te vinden, ze zijn er gewoon. Iedere keer als de deur van een sangha open zwaait kan er een autonoom binnen komen. Man of vrouw, jong of oud, in alle kleuren van de regenboog. Hij zit, ziet, luistert en neemt waar. Hij is voor altijd leerling. Als hij spreekt, spreekt hij, als hij zwijgt, zwijgt hij. Hij spreekt vanuit het hart, niet om te kwetsen, wel om te bewaken.
Dit is aflevering eenenveertig in een nooit eindigende serie columns.
Moge iedereen gelukkig zijn, ook zonder leraar.
Franciscus Roorda zegt
Prachtig Joop! Moge er velen van zijn. Het zijn de mensen die gewoon langs een gebedsmolen lopen.
Pelgrim op eigen pad zegt
Mooie tekst en ik hoop op vele autonomen, zelfs al herken ik ze niet.
Sjoerd zegt
“Autonome boeddhisten “, innerlijke tegenstrijdigheid.
Niettemin, vrede voor iedereen.
nic schrijver zegt
Innerlijke tegenstrijdigheid ?
Nog even voortgaan op je pad.
Met vriendelijke groet en alle geluk.
Nic
Sjoerd zegt
Ik begrijp niet wat je bedoelt?
nic schrijver zegt
Ok.
Utamwara zegt
Mooi Joop! Dit maakt mijn dag. Je verwoordt exact zoals ik me reeds jaren voel.
Hans van Dam zegt
Een autonome boeddhist is iemand die op zondag in afhankelijk ontstaan gelooft en door de week in onafhankelijkheid.
Een heteronome boeddhist is iemand die op zondag in anatman gelooft en door de week in de meester.
Wat voor boeddhist was de Boeddha?
Kees moerbeek zegt
De Boeddha was zichzelf en had geen enkel etiket nodig.
Allemaal op weg naar Niets :-)
https://www.youtube.com/watch?v=gncNjm520Mo
Heus, autonoom is ook niet alles :-)))
https://www.youtube.com/watch?v=sD71KIeigIc
Met lege handen op de markt
Sjoerd zegt
Gotama toont in de verhalen een autonome wijze van voelen, denken en handelen.
Hij was geen boeddhist en ontraadde anderen ook nadrukkelijk om dat te worden. Allemaal vlgns de aan hem toegeschreven uitspraken.
Hetzelfde verschijnsel wordt ook in de vertaling van Hans van Dam van Linji’s monologen getoond.
Een boeddhist is een volgeling en per definitie niet autonoom lijkt mij.
Wat mijzelf betreft, vroeger beschouwde ik mijzelf als boeddhist.
Maar nu, ik geloof niets en zelfs dat geloof ik niet, maar de samenvatting van de werkelijkheid zoals die voor de mens verschijnt in de 4 waarheden en het ethisch leefadvies dat daaruit volgt, zoals verwoord in het 8 – voudig pad, lijkt mij zeer plausibel omdat het strookt met mijn eigen ervaring van het leven.
De afgelopen weken zat het niet zo mee met mijn gezondheid. Ziekenhuis in en ziekenhuis uit en ziekenhuis in en behandeling faalt vooralsnog en een extra probleem door een medische misser en toch aardige mensen die gehaast hun best deden.
Tussen de opnames door stond ik voor mijn raam en keek onbewust van mijzelf naar buiten. Ik zag het landschap en voelde en wist opeens door mijn hele wezen : ER IS HELEMAAL NIETS EN OOK DAT IS ER NIET, IK ZIE EN VOEL ALLEEN MAAR WAT MIJN GEEST MAAKT EN OOK DIE GEEST VERANDERD STEEDS.
Het zijn maar woorden en beter kan ik het niet uitdrukken.
Misschien schrijf ik er nog eens een gedicht over, maar daarvoor is de ervaring nu nog te intens.
Ik wens jou vrede en geluk.
nic schrijver zegt
Sterkte met je gezondheid.
Ben benieuwd naar het gedicht.
Marloes zegt
1 kleine correctie: Boeddhisme zit niet onder mijn huid. Dat is net zulke gekkigheid als zeggen dat “zen in mijn botten zit”. :) Onder mijn huid zit allerlei weefsel en bloed.
Leuk stuk!
kees moerbeek zegt
Dat heet spreekwoordelijk taalgebruik, Marloes. De taal van alledag, maar vooral gedichten en romans staan vol van dat soort gekkigheid. Dat maakt taal zo prachtig.
Overigens, het Pali canon staat ook bol van die gekkigheid :-)
Marloes zegt
Natuurlijk. Ik ben een groot liefhebber van literaire fictie. :)
Maar inmiddels weet ik maar al te goed hoe dit soort gekkigheid tot een geloofssysteem kan verworden of het kan aanduiden. Alert zijn is echt niet zo erg.
De Pali Canon is in het Nederlands niet in een alternatieve leesvorm beschikbaar. Ik houd het momenteel dus bij “De tienduizend dingen” van Maria Dermoût. “Dertig dagen” van Annelies Verbeke was trouwens ook prachtig, met een mooi, actueel thema over je eigenwaarde en handelen als mens, terwijl de wereld iets anders schreeuwt. Een aanrader.
Fijn dat je geen filmpje plaatst! :)
Nirvair Kaur Curtis de Ruiter zegt
Hahaha..Joop,
We better keep our eyes and ears open… we never know, they might be just around the corner?
Good fun to read….
kees moerbeek zegt
Inderdaad, Nirvaur.
Het is een tekst vol humor, ironie en een onverholen kritische ondertoon. Zowel georganiseerde als autonome boeddhisten kunnen het er mee doen.
sankova zegt
“ Ze zijn waakhonden die met een heldere blik naar
de ingeslopen gekheid in boeddhistische sangha’s
kijken en luisteren … “
Mooie aanvulling bij de vele artikelen over “ de leraar “ !
Alert blijven is de boodschap !
Blijven vragen stellen … eeuwenlang …
Je wordt maar sterker wanneer je vooruit zwemt,
tegen de stroom in als het nodig is.
sankova
Marius Splinter zegt
Een heerlijk stuk om te lezen. Tnx…
Aimé De Jonghe zegt
Nu nog de stempel “boeddhist” er even afwassen zodat enkel “autonoom” nog overblijft :-).
nic schrijver zegt
En dan ook nog het stempel ‘ autonoom’ weg halen en iedereen kan weer verder waar die mee bezig was.
; -)
Sjoerd zegt
Met niks, en zelfs daar niet mee.
Dat bedoel je toch? :-)
nic schrijver zegt
Zelfs dat bedoelde ik wel en/of niet.
:-)
Veel geluk
G.J. Smeets zegt
En dan hebben we ook nog de ‘anonieme boeddhist’. Dat is dus iemand die boeddhist is zonder het zelf te weten. Take that : )
Sjoerd zegt
Ha, ha, ha , ha, ha, ha, ha, ha, ha, geweldig. Als we ‘ m maar zo mogen noemen.
Boeddhisten, een woord, een staf in onze duisternis.
G.J. Smeets zegt
Hier een voorbeeld van een ‘anonieme boeddhist’.
In 1929 schreef de Groningse dichter Willem de Mérode (1887-1939) een gedicht getiteld ‘Waanzin’. Deze dichter was een gelovig protestant en fabriceerde een fraaie illustratie van het anatta-concept. Ik citeer het slot-vers:
“Daar is geen leven buiten uw verband.
Blindelings tast ik langs de wereldwand
en stoot mijzelf gelijk een vaas aan scherven.”
Over dichters gesproken, een paar maanden geleden is H.H. ter Balkt overleden. Zijn verzameld werk beslaat 1500 pagina’s en is een niet aflatende klaagzang over dukkha en een niet aflatende lofzang op anatta. Standbeeld voor die man.
Andreas van der Velde zegt
Mooie term, “autonoom Boeddhist.” Sluit aan bij “De stille stem van het niet-weten.”
En een aanvullende gedachte: wat gebeurt er als levende religie, de zingeving die we “spontaan” met z’n allen doen, gefixeerd wordt in (gedrukte) canons en dognatiek en universitaire studies? Er ontstaan nieuwe vormen van levende religie, zoals “multiple religious belonging” en het hedendaagse eclecticisme. Religie mag dan nauw verbonden zijn met institutionele macht, en die institutionele macht kan heel hard roepen “Jij bent niet echt!”, maar uiteindelijk bepalen we dat allemaal gewoon zelf. Hoera!
Nic Schrijver zegt
Mooi inzicht.
Dank.
G.J. Smeets zegt
“…maar uiteindelijk bepalen we dat allemaal gewoon zelf.”
Ik waag het te betwijfelen of iemand dat zelf bepaalt. Zonder voorbeeld en/of rolmodel (inclusief anti-model) gaat het niet. Ook Gautama Shakyamuni, alias de Boeddha, ontkwam er niet aan; zijn fameuze Anatta concept is niet meer of minder dan de ontkenning van het destijds in India heersende concept van Atman. Er is geen kern, geen wereldziel, geen Atman, aldus goeroe Gautama.
Overigens zij eraan herinnerd dat de boeddhistische canon veel zelf-relativerende elementen bevat. Zie de bijdragen van Hans van Dam op deze pagina’s. Of het bekende motto “If you meet the Buddha on the road, kill him.” Of de parabel over de monnik die de rivier met een vlot (lees: 8-voudige pad) oversteekt en aan de overkant aangekomen het vlot laat voor wat het is. Etc. etc.
Philippe Van Puymbroeck zegt
Just be or not. …