• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Dick – Jongste zenkunst

Dick – Jongste zenkunst

8 januari 2022 door Dick Verstegen

In zijn drang mens en wereld diep gewaar te zijn, schiep Frederick Franck (1909-2006) een nieuwe zenkunst. Het gebeurde rond 1957 op de evenaar in Lambarene waar hij als tandarts samenwerkte met Albert Schweitzer. Om de Afrikanen daar echt te leren kennen, liet hij zijn camera plaatsmaken voor zijn schetsboek. Door zien en tekenen te laten versmelten tot één handeling kwam hij dieper in contact met de mensen en de omgeving dan hij voor mogelijk had gehouden. In een van zijn boeken zegt hij dat dit tekenen de kwaliteit van zijn waarneming veranderde: ‘Er kwam nu niets meer tussen mijn oog en dat wat ik zag’. Een nieuwe loot ontsprong aan de stam van de zenkunsten.

Het is wonderlijk dat zoiets evidents in bijna geen van zijn biografische schetsen naar voren komt. Vrijwel al zijn 26 boeken geven er blijk van. Als zijn levenswerk wordt meestal zijn indrukwekkende beeldentuin Pacem in Terris genoemd. Hij gaf die ca. 80 kilometer ten westen van New York rond een oude watermolen vorm, een project van decennia. Maar minstens even indringend is die ‘westerse zenkunst’ die hij toevoegde aan het arsenaal Aziatische zenkunsten, zoals chado (de weg van de thee), kyudo (de weg van de boog), sumi-e (inktschilderen) en ikebana (bloemschikken).

Franck belichaamde en ontwikkelde namelijk de Zen of Seeing of Zen Seeing Zen Drawing, zoals ook twee van zijn bekendste boeken heten, gepubliceerd in respectievelijk 1973 en 1993.  En deze Amerikaanse Nederlander gaf deze belichaming  èn ontwikkeling door aan één van zijn belangrijkste leerlingen: Maria Adriaens. Zij had een productie die het tegen die van Franck kon opnemen, ook in kwaliteit. En op honderden workshops heeft ze meer dan duizend mensen deze weg van het zien gewezen.  Haar vijftienduizend tekeningen worden inmiddels opgenomen in het Nederlands Boeddhistisch Archief (NBA).

Deze opname in een boeddhistisch archief is stellig in de geest van Franck, die in het zenboeddhisme vond wat hij elders tevergeefs zocht. De waarde van aandacht en werkelijk zien. Alleen dàt kon leiden tot het ‘gewaarzijn’ dat meer en meer zijn leven ging bepalen.  In een Nederlandse vertaling van de Zen of Seeing spreekt Franck over Zen Zien Tekenen als meditatieweg, als ‘de weg van het zien die de weg van het inzien is.’

Uit zijn boeken valt af te leiden dat Franck zich al vrij vroeg met zen bezig hield. Zo rond zijn 30ste, vermoedelijk toen hij net in Amerika was aangekomen. Aanvankelijk door de weinige zenboeken die toen bestonden te bestuderen. Later door ontmoetingen met  zen-icoon Daisetz Suzuki, die zen naar het westen bracht en zenmeester Kobori rôshi, die Francks tekenweg erkende als een echte zenweg.. Hij droeg zijn historische beeldentuin Pacem in terris niet alleen op aan Schweitzer en de vernieuwende paus Johannes XXIII, maar ook aan Suzuki.

In zijn jongste jaren ervoer hij de tragiek van de Eerste Wereldoorlog. Dat heeft de kiem gelegd voor de diepe wens door te dringen tot  een vrije spiritualiteit die volledig met het leven in vrede verbonden is. En in het zenboeddhisme vond hij die.  Want zen stelt zelfs zijn eigen ‘etiket’ met liefde ter discussie. Het gaat er ‘slechts’ om vrij te worden. Vrij van de conditionering en programmering die ons verhinderen volledig aanwezig te zijn, in verbinding met al het bestaande.

In Zen Seeing Zen Drawing zegt Franck: ‘Toen ik op de evenaar de term zien/tekenen verzon, voelde ik dat ik iets enorms ontdekt had waardoor de verloren kunst van het zien herwonnen en geïntensiveerd werd, het oog gedeprogrammeerd werd, de kunstenaar in mijzelf –de enige echte- letterlijk uit de schijndood in het leven teruggeroepen werd.’ Verderop zegt hij dat er sprake was van de herontdekking van iets dat de mensheid altijd eigen is geweest. Ook veel kunstenaars getuigen daarvan.

Frederick Franck heeft er heel bewust voor gekozen in het Zen Zien Tekenen de zentraditie van de lineage over te nemen. Daarbij vertrouwt een zenmeester zijn ‘leer’  toe aan een student, die deze dan op zijn/haar beurt kan doorgeven. Ishin denshin, overdracht van hart tot hart. Als grondlegger van het Zen Zien Tekenen was Franck de eerste die dit ook zo deed. Hij gaf zijn ‘leer’ en daarmee de leerbevoegdheid door aan een aantal Amerikaanse studenten en aan Maria Adriaens. Voor zover bekend is in de VS alleen nog Joanne Finkel actief met het geven van workshops in Pacem in Terris in Warwick, waar ook Frederick Franck woonde.  In Nederland leeft de lineage voort zoals Franck die bedoeld heeft. Maria gaf het Zen Zien Tekenen door aan Leo van Vegchel en Lenie Otten die gezamenlijk met een aantal studenten inmiddels ook de Stichting Zen Zien Tekenen hebben opgericht.

Categorie: Boeddhisme, Columns, Dick Verstegen, Geluk, Zen

Lees ook:

  1. Dick – niet wegkijken
  2. Dick – IJsblokje
  3. Dick – De ware stem van je hart
  4. Dick – werkelijkheid

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Leo van Vegchel zegt

    9 januari 2022 om 12:36

    hoi Dick,

    Dank voor je mooie inzichtelijke stuk over de betekenis van Frederick Franck. Een onderschatte betekenis mag ik zeggen. Omdat de weg die hij mede aanduidde, een van de meest directe meditatie-beoefeningen opbracht die in het Zen-meditatiepalet te vinden zijn. Zen Zien Tekenen is een vorm, die goed te vergelijken in met het begaan van een langdurig pelgrimspad. Overrompelende schoonheid en inzichten wisselen af met confronterende buien en mindstormen, om steeds weer de pelgrim gerust te stellen dat hij/zij niet zal verdwalen. Praktisch als een pelgrimspad, steeds weer stap voor stap op weg, gedragen, omringt door de wereld in het moment zelf.

    In Nederland worden gelukkig nog begeleidingen aangeboden via ‘Gidsen’, die het vertrouwen genieten om dit te mogen doen.
    voor verdiepte informatie of het inspiratie boek Zen Zien Tekenen (Asoka)
    Leo van Vegchel

Primaire Sidebar

Door:

Dick Verstegen

Columnist Dick Verstegen is zenleraar en oud-hoofdredacteur van de VNU dagbladen. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 29 mei 2025
    Rust, eenvoud en tevredenheid
  • 30 mei 2025
    Bewustzijn na de Dood: Eindigt Alles of Gaat Iets Verder?
  • 31 mei 2025
    Workshop meditatie | Omgaan met tegenslag en pijn
  • 1 juni 2025
    Thuiskomen in het lichaam - Meditatiedag met Lex van Heel
  • 2 juni 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 3 juni 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 4 juni 2025
    Zen Spirit zenmeditatie Arnhem, 1e helft 2025 8 januari-25 juni
  • 4 juni 2025
    Zenmeditatie in Leiden
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Deconstructie van het godsbeeld van Pseudo-Dionysius

    Hans van Dam - 23 mei 2025

    Over het verschil tussen weten-wat-niet en niet-weten.

    De wolk van niet-weten

    Hans van Dam - 22 mei 2025

    Over beeldloze mystiek en mystiekloze beelden.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Vrijdag Zindag – Hemelvaart?
    • Amnesty International – ‘Hamas-veiligheidsdiensten moeten aanval op demonstranten in Gaza stoppen’
    • Boeddha in de bajes – Rob en Bert
    • China: Religieuze leiders gevraagd om ‘Chinese traditionele’ (in feite communistische) cultuur te verspreiden
    • Bescherming die pijn doet – wie beschermt het kind tegen de jeugdbescherming?

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.