• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Verlichting en wilsnegatie

Verlichting en wilsnegatie

25 december 2020 door Jules Prast

Schopenhauer was een vroege liefhebber van het boeddhisme. Bij hem kom je een eenheid van visie tegen die het westerse boeddhisme node mist.

Schrijf voor een Nederlandstalig publiek over boeddhisme en christendom. Tien tegen één dat je verontwaardigde, gebeten reacties krijgt. Christendom is van God en kerk, en verhoudt zich niet tot boeddhisme. Westers boeddhisme ontpopt zich hier in een seculiere en anticlericale gedaante. In het westerse boeddhisme gaat de geest van de historische Verlichting vooraf aan de mogelijkheid van spirituele verlichting. Westers boeddhisme waant zich als antithese van God en kerk superieur aan christendom.

Hoe benepen en benauwend is deze eendimensionele benadering met haar gesloten geest. Andere werelden, de zes rijken van het oorspronkelijke boeddhisme, de reine landen waarin boeddha’s en bodhisattva’s leven, dit en veel meer wordt weggefilterd door die gesloten geest. De kosmologie van het boeddhisme geldt als mythische verbeelding met een hooguit metaforische betekenis. Onze tijd spreekt vrijuit over onderbewustzijn, maar is doof voor het bovenzinnelijke, de metafysica. Wat een verarming.

Dezer dagen herlas ik delen van het werk van mijn oude vriend, de filosoof Arthur Schopenhauer (1788-1860). Schopenhauer was een vroege liefhebber van het boeddhisme. Bij hem kom je een eenheid van visie tegen die het westerse boeddhisme node mist.

“Ware zaligheid, verlossing van leven en lijden, is zonder totale ontkenning van de wil volstrekt ondenkbaar,” schrijft Schopenhauer in het eerste deel, § 68, van De wereld als wil en voorstelling, zijn omvangrijke hoofdwerk uit 1818 (het citaat is uit de Nederlandse vertaling van de Wereldbibliotheek, Amsterdam 2001, derde druk). Zijn werk ademt de geest van de Griekse filosoof Plato. Diens ideeënleer lijkt evenmin toegankelijk voor de gesloten geest van de seculiere mens. Alles wat wij in onze voorstelling ervaren aan dingen, mensen en dieren is niet echt; het zijn afspiegelingen van ideaaltypische vormen die in andere dimensies leven.

Anders dan bij het filosofische taoïsme, een belangrijke voedingsader voor het Chinese zenboeddhisme, is Schopenhauers ordenende principe niet de harmonie van de tienduizend dingen die kosmisch resoneren met het Ene. In de visie van Schopenhauer wordt het menselijk handelen door een blinde, destructieve oerwil gedreven. Mensen klampen zich vast aan hun voorbijgaande voorstellingen. Dusdoende maken zij van de geschiedenis een geschiedenis van lijden.

Alleen wie door een intuïtief schouwen in en achter de voorstellingen de werking van de oerwil ontwaart, heeft een kans te ontsnappen aan chaos en destructie. De enige uitweg is gelegen in wilsnegatie, in een ascetische levenshouding die zich afkeert van de wereld. Schopenhauer zag zulke wilsnegatie aan het werk bij de Boeddha, maar ook bij heiligen zoals Franciscus van Assisi en bij christelijke mystici. Doctrinaire verschillen tussen religies doen er bij hem niet toe. Het intuïtieve schouwen kan zich in iedere traditie uitdrukken in eigen vormen, die herkenbaar zijn voor wie weet heeft van deze gnosis.

De gevolgen van deze waarnemingen zijn voor het westerse boeddhisme verreikend. Daar staan wij met ons rozige, linksige mens- en wereldbeeld: wie goed doet, goed ontmoet; als we samen de schouders eronder zetten, en de confrontatie met Shell en andere boze multinationals aangaan, dan kunnen we het tij van een zich voltrekkende ecologische ramp nog keren. Hoe komt het westerse boeddhisme aan dit positieve mensbeeld en hoe aan het idee van de maakbaarheid van de wereld?

Het dondert niet over welke boeddhistische traditie we het hebben, bij geen enkele bespeur ik de neiging om de eigen vooronderstellingen kritisch en samenhangend te articuleren. Van mij hoef je Schopenhauer niet blind te volgen, maar wie hem leest, kan zich wel afvragen of warrige westerse boeddhisten zich ooit rekenschap zullen geven van de vooronderstellingen van de traditie waartoe zij behoren.

Categorie: Boeddhisme, Columns, Geluk, Jules Prast Tags: eenheid, oerwil, Schopenhauer, visie, wereldbeeld

Lees ook:

  1. Gedroomde mystificatie
  2. Boeddhisme heeft geen patent op mediteren, mediteren geen patent op verlichting.
  3. Vietnamese president benadrukt rol boeddhistische sangha bij versterking nationale eenheidsblok
  4. Vrijdag Zindag – Gesneuvelde godsbeelden

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Jules Prast

Jules (1961) schreef van 2012 tot 2025 regelmatig voor het Boeddhistisch Dagblad en sindsdien incidenteel. Bij het Kanzeon Zen Centrum Amsterdam ontving hij in 2013 de dharmanaam Taigu (‘grote dwaas’). Behalve van zen is hij een liefhebber van Shinran en de nembutsu. Parallellen tussen christendom en boeddhisme vormen een terugkerend thema in zijn werk. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2025 – dag 129 – vrede en alle goeds
    • De dood van de paus
    • Seks: Joodse posities in Joods Museum Amsterdam
    • Paus Leo XIV – ‘help ook elkaar om bruggen te bouwen – met dialoog, met ontmoeting’
    • Aardbeving van magnitude 3,7 schokt Tibet

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.