Nederland polariseert. Kan het anders? Jazeker, ga met de antropologen op de stereotoer!
Bij alle verwarrende discussies over vluchtelingen, islam, referendum, EU, Zwarte Piet en nog zo wat, hoor ik vooral stellige mono-meningen. Het geluid in die debatten komt uit één box, de stereo staat uit, de basknop op max.
Gaat Nederland een nieuwe verzuiling tegemoet? Langs andere lijnen dan vroeger verkavelen we weer. Ieder zijn eigen-gelijkkamp. Geluisterd wordt er nauwelijks. Doofheid wordt een nationale kwaal.
Is daar wat aan te doen? Jazeker, wordt als de antropologen!
Hun typerende onderzoeksmethode is participerende observatie. Dat lijkt een rare methode, want geheide wetenschappers zullen direct uitleggen dat je niet tegelijk kunt participeren en observeren. Maar antropologen laten al ruim een eeuw zien dat het werkt.
Antropologen zijn ook maar mensen, en alle mensen hebben de gave van het spel. Ze kunnen twee ordeningen tegelijk hanteren. Ze zijn in staat in stereo te werken: zowel meedoen als hun ogen de kost geven, spreken èn luisteren, participeren èn observeren.
Als we nu eens dat participerend observeren tot speelse nationale discussiestijl verheffen? Je doet je zegje, maar tegelijk luister je, alsof je even afstand neemt van het gesprek – èn van jezelf. Je doet je ding, maar je ontdekt dat anderen hún ding doen. Je leeft je uit, en je leeft je in. En net als antropologen zie je de ruimere sociale en culturele context.
Deze week kwam bij Skandalon mijn nieuwe boek uit, ‘Boodschap aan elkaar: Gids voor een zingevingsgesprek tussen generaties’. Het is een praktisch opgezet boek dat familieleden uitnodigt over iets meer te praten dan het weer. Zonder bekeringspogingen of verborgen agenda’s echte interesse tonen, elkaar proberen te begrijpen, een heuse dialoog aangaan.
Dat boek is eigenlijk een oefenboek voor de omgang met uiteenlopende keuzes. Precies waar Nederland met al die bassende mono-boxen het nu zo moeilijk mee heeft. Dus ook buiten families toepasbaar.
Met antropologische stereo wordt het geluid veel completer!
