Vanmorgen kwam een timmerman een nieuwe balkondeur inhangen, zoals ze dat noemen. Vorige week is de afspraak gemaakt. Eerst wilde ik weigeren, wie gaat er nu op de dag van de dodenherdenking in Nederland luide herrie (hout frezen) en rotzooi maken? Dat riep emotie op bij mij. Ik dacht er verder over na: het leven gaat door, de timmerman heeft een goede intentie en hij komt in de ochtend.
Op de vierde mei moet ik heel sterk aan mijn moeder Grietje denken. Ze was op die dag erg stil en verdrietig. Dat sleet nooit. Op 14 mei 1940 bombardeerden Duitse oorlogsvliegtuigen Rotterdam, tante Alie en haar echtgenoot Toon, hun 17-jarige net getrouwde zwangere dochter en haar partner en ook andere familieleden kwamen daarbij om het leven toen de (brandbommen) op huizen in het Rotterdamse Kralingen vielen. Ze stierven een vuurdood. Jaren later herhaalde een soortgelijk drama zich en verloor mijn moeder familieleden in Schiedam door oorlogsgeweld.
Op een dag in 1942, de nazi’s joegen op Joodse Nederlanders, was mijn moeder bij haar ouders in het Oude Noorden van Rotterdam. Ze was een jonge vrouw met drie kleine kinderen. Op straat huppelde een klein Joods meisje. Ze zei tegen mijn moeder dat ze binnenkort op vakantie ging, dat hadden haar ouders haar verteld. Later begreep mijn moeder het verschrikkelijke lot van het kind en haar ouders. Het deed haar onbeschrijflijke pijn.
Wij, de kinderen van mijn ouders, voelden dat immense verdriet van mijn moeder en het werd deel van ons. Net zoals de verhalen van mijn moeder over de hongertocht in de winter van 1944 toen zij op de fiets en lopend het land introk om bij boeren eten te bietsen voor haar gezin en ouders. Mijn vader was toen door de Duitse bezettingsmacht afgevoerd als dwangarbeider, mijn opa stierf bijna aan een hongeroedeem. Mijn moeder was een dappere vrouw, een vrouw van daden. Rechtvaardig ook. Solidair.
Mijn agenda is vandaag leeg, de dag ook. Vanavond kijk ik op tv naar de dodenherdenking op de Dam in Amsterdam, door de artrose en nu ook de corona kan ik geen herdenkingen op straat of pleinen meer bijwonen. Herdenken is geen automatisme, geweld- en wij en zij is verschrikkelijk. Nooit meer oorlog, nooit meer racisme, nooit meer onrecht.
Vanavond ben ik stil, net als mijn moeder ooit. Ik ben haar erfgenaam van de oorlog.
Moedig voorwaarts!
BIJSLUITER: het lezen van deze columns kan leiden tot groot geestelijk ongemak, woedeaanvallen, depressies, onbeheerst gedrag, angstaanvallen, maagzuur, zweten, ongeloof, twijfel aan eenieder, straatvrees, lange tenen en het geloof in het eigen gelijk. Bij de lezers. Scheldpartijen en een onbedwingbare drang om te reageren zijn waargenomen. Sommigen willen mij corrigeren. Of bedanken. Of prijzen. De drang om in verzet te komen is waargenomen, het abonnement op te zeggen. Sommigen besluiten de krant niet meer te lezen, of te boycotten. Er kwaad over te spreken. Te janken of te vloeken. De straat op te gaan om te demonstreren maar niet weten waartegen. Het boeddhisme de rug toe te keren. Of aan de drugs te gaan. En zo gaat het maar door.
