De crisis krijgt angstwekkende vormen en er ontstaat paniekvoetbal in het beleid. Het is begrijpelijk dat men naar de weg zoekt van de minste weerstand, dat is een steeds dieper ingrijpende bezuiniging. Men denkt vaak de problemen gemakkelijker te kunnen oplossen door te bezuinigen, door mensen te ontslaan, door efficiënter te werken. Dat brengt een steeds strengere controle met zich mee. Het leidt tot meer regels en een nog ingrijpender digitalisering van het leven. Vaak zijn het de mensen zelf die vragen om een strenger toezicht om daarmee meer zekerheid te krijgen.
Hierbij wordt over het hoofd gezien dat deze weg ook verlammend werkt op de bezielende vernieuwingskracht en de eigen verantwoordelijkheid van de mensen. Door radicale ontslagen gaat veel deskundigheid verloren, door radicale bezuinigingen gaat veel energie verloren en wordt veel inspiratie gedoofd. De ombudsman heeft al de waarschuwing geuit om niet meer regels op te leggen, omdat daarmee geen enkele verbetering wordt bereikt. De Algemene Rekenkamer heeft gewaarschuwd voor een te strenge regelgeving in het onderwijs die de kwaliteit van het onderwijs niet ten goede komt. In de zorgsector hebben we voortdurend te maken met verandering van de richtlijnen.
Deze regeltucht heeft bijna alle lagen van de maatschappij aangetast. Een gehandicapt kind wordt in een cel gehouden omdat het kind geen identiteitsbewijs heeft. In het onderwijs is de tekst van de Citotoets een bron van verwarring geworden. Een probleemgezin krijgt met wel zeventien instellingen te maken. Voor een bepaalde vergunning is de medewerking van allerlei overheidsinstanties nodig wat erg tijdrovend is. De vraag komt op hoe we van die stress afkomen.
De mechanisatie van ons leven maakt de mens tot een machineonderdeel van een digitaal bureaucratische systeem zonder bezieling en zonder creativiteit. Die ontwikkeling beperkt steeds meer de eigen verantwoordelijkheid van mensen en frustreert de vernieuwing, maar leidt wel tot mogelijk nog meer bezuinigingen.
Ik heb me afgevraagd hoe de landen in Zuidoost-Azië, zoals India, en die in Afrika en Zuid-Amerika, die alle door dezelfde wereldwijde crisis worden geraakt, toch in staat zijn te groeien. Deze landen worden vaak corrupt genoemd, maar ze blijken wel in staat de mensen te inspireren en te motiveren om het land op te bouwen. De mensen zijn zich bewust van hun eigen verantwoordelijkheid. Ze werken aan de groei en schenken veel minder aandacht aan strenge controlesystemen of bezuinigingen.
Het is hoopgevend dat ook in Nederland velen, ook in leidende posities, zich steeds sterker bewust worden van hun verantwoordelijkheid om iets aan de regelzucht van de overheid te doen. De ombudsman en Algemene Rekenkamer geven het goede voorbeeld in hun beleid. De chaos van de crisis is de buitenkant van ons leven, dodelijk voor de externe zekerheid. Maar aan de binnenkant groeit er gelukkig ook innerlijke zekerheid als een spirituele kracht.
Bron Paul de Blot
