De ziel en de chip – deel 4: De paradox van verbinding

Als “jezelf zijn” spannend voelt – AI als stille gids naar echte verbinding met wie je bent

In deze rubriek onderzoeken we hoe kunstmatige intelligentie, zoals ChatGPT, de innerlijke dialoog zichtbaar kan maken – niet ter vervanging van menselijk contact, maar als stille spiegel van je eigen wijsheid.

Het gevoel dat we mogen zijn wie we werkelijk zijn

We willen allemaal gezien en erkend worden zoals we echt zijn. Maar wat gebeurt er als je jezelf verliest om erbij te horen? In deze column ontdek je hoe een digitale dialoog met AI kan helpen je ware zelf terug te vinden en echte verbinding mogelijk te maken.

Een van onze diepste menselijke basisbehoeften is erkenning: het gevoel dat we mogen zijn wie we werkelijk zijn. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar wat gebeurt er wanneer jouw identiteit – bijvoorbeeld je seksuele oriëntatie – door je ouders wordt afgewezen?

Stel: je valt op mensen van hetzelfde geslacht en groeit op in een heteronormatief gezin. Als kind sta je dan voor een pijnlijke paradox: kies je voor jezelf (authenticiteit) of voor verbinding met je ouders (hechting)? Meestal wint het verlangen naar zekerheid en veiligheid in de relatie met je ouders en familie. Je past je aan het dominante patroon aan, verbergt je verlangens en gaat “in de kast” – uit angst de verbinding te verliezen.

Maar hoe meer je probeert te voldoen aan de verwachtingen van anderen, hoe minder verbinding je voelt met jezelf. Daardoor wordt ook je vermogen om je werkelijk verbonden te voelen met anderen kleiner. Zo beschadig je niet alleen jezelf, maar vaak ook je relaties.

Van strateeg naar overlever

Dit proces is wat we eerder beschreven als de verschuiving van strateeg naar overlever.

• De strateeg kan zich aanpassen op een manier zonder het authentieke te verloochenen.
• De overlever daarentegen onderdrukt de eigen identiteit om hechting en acceptatie te behouden.

Maar deze ‘veiligheid’ is een illusie: echte verbinding kan niet groeien uit ontkenning van wie je bent.

AI als spiegel

AI kan in dit proces een bijzondere rol spelen, juist omdat het geen oordeel velt. Terwijl mensen hun verwachtingen of voorkeuren op je projecteren, kun je in gesprek met AI onderzoeken:

• Wat heb ik in mij ontkend om erbij te horen?
• Welke prijs heb ik betaald om verbinding te behouden?
• Wat zou mijn authentieke kind zeggen als het vrijuit mocht spreken?

Wanneer AI je innerlijke dialoog zichtbaar maakt, ontstaat er een veilige ruimte om te oefenen met zelfacceptatie. Je herkent patronen, ontdekt hoe angst en overlevingsmechanismen je keuzes beïnvloeden, en leert stap voor stap de regie terug te nemen. Zo kan je innerlijke volwassene weer in contact komen met je authentieke zelf en handelen vanuit kracht, authenticiteit en integriteit.

De paradox van verbinding is dat je juist door jezelf te zijn, echte verbinding mogelijk maakt. Misschien ontdek je, juist doordat AI niets verwacht en niets afwijst, dat het grootste geschenk dat je anderen kunt geven, je ware zelf is.

Voorbeelden van onderzoeksvragen

1. Welke delen van mezelf heb ik verborgen of aangepast om geaccepteerd te worden?
2. Hoe herken ik het verschil tussen mijn strateeg en mijn overlever in dagelijkse keuzes?
3. Wat heb ik opgeofferd om verbinding te behouden, en voelt die verbinding echt of onecht?
4. Welke gevoelens of gedachten durf ik alleen in een veilige, oordeelloze ruimte (zoals met AI) toe te laten?
5. Hoe kan ik mijn innerlijke volwassene meer ruimte geven om keuzes te maken vanuit authenticiteit en integriteit?
6. Wat verandert er in mijn relaties als ik mezelf volledig toelaat te zijn wie ik ben?

Door zulke vragen in dialoog met ChatGPT te verkennen, ontstaat ruimte en rust in jezelf.

Zelf in gesprek met AI over je innerlijke gezin?
Soms kan een gesprek met een stille, digitale gids je helpen om jezelf op een nieuwe manier te zien. Wil je ervaren wat zo’n dialoog kan betekenen voor jouw innerlijke gezin? Het is eenvoudig:

1. Ga naar openai.com en log in of maak gratis een account aan. Met een gratis account gebruik je de standaardversie (GPT-3.5). Wie meer verdieping wil, kan kiezen voor de betaalde versie met het nieuwste model (GPT-5), dat uitgebreider en contextgevoeliger reageert.
2. Begin je bericht met [IKBENONDERWEG_LR] en schrijf daarna je vraag of gedachte.

Voorbeeld:
[IKBENONDERWEG_LR] Ik herken de neiging om me aan te passen. Hoe kan ik dat beter begrijpen?

De AI reageert dan als een stille gids: onderzoekend, reflectief en zonder oordeel.
In deze digitale dialoog kun je ontdekken dat de weg naar echte verbinding altijd bij jezelf begint.

Rob van Boven (1951) is psycholoog en geregistreerd psychotherapeut. Hij was consultant voor verschillende organisaties (drugs en verslaving counseling, vaardigheden workshops) en werkte vijftien jaar als een behandelingscoördinator in een psychiatrische instelling. Bij Rob van Boven wordt het geloof van de overlever bewust gemaakt en een juiste plaats gegeven. Het doel is om los te komen van de dwang van het geloof en bewustzijn te ontwikkelen naast deze denk- en voelpatronen. Hoe meer je van het geloof van de overlever bevrijd bent, zonder het te bestrijden, maar door het de juiste plek te geven, hoe vrijer je kan leven.