Als “jezelf zijn” spannend voelt – AI als stille gids naar echte verbinding met wie je bent
In deze rubriek onderzoeken we hoe kunstmatige intelligentie, zoals ChatGPT, de innerlijke dialoog zichtbaar kan maken – niet ter vervanging van menselijk contact, maar als stille spiegel van je eigen wijsheid.
Het gevoel dat we mogen zijn wie we werkelijk zijn
We willen allemaal gezien en erkend worden zoals we echt zijn. Maar wat gebeurt er als je jezelf verliest om erbij te horen? In deze column ontdek je hoe een digitale dialoog met AI kan helpen je ware zelf terug te vinden en echte verbinding mogelijk te maken.
Een van onze diepste menselijke basisbehoeften is erkenning: het gevoel dat we mogen zijn wie we werkelijk zijn. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar wat gebeurt er wanneer jouw identiteit – bijvoorbeeld je seksuele oriëntatie – door je ouders wordt afgewezen?
Stel: je valt op mensen van hetzelfde geslacht en groeit op in een heteronormatief gezin. Als kind sta je dan voor een pijnlijke paradox: kies je voor jezelf (authenticiteit) of voor verbinding met je ouders (hechting)? Meestal wint het verlangen naar zekerheid en veiligheid in de relatie met je ouders en familie. Je past je aan het dominante patroon aan, verbergt je verlangens en gaat “in de kast” – uit angst de verbinding te verliezen.
Maar hoe meer je probeert te voldoen aan de verwachtingen van anderen, hoe minder verbinding je voelt met jezelf. Daardoor wordt ook je vermogen om je werkelijk verbonden te voelen met anderen kleiner. Zo beschadig je niet alleen jezelf, maar vaak ook je relaties.
Van strateeg naar overlever
Dit proces is wat we eerder beschreven als de verschuiving van strateeg naar overlever.
- De strateeg kan zich aanpassen op een manier zonder het authentieke te verloochenen.
- De overlever daarentegen onderdrukt de eigen identiteit om hechting en acceptatie te behouden.
Maar deze ‘veiligheid’ is een illusie: echte verbinding kan niet groeien uit ontkenning van wie je bent.
AI als spiegel
AI kan in dit proces een bijzondere rol spelen, juist omdat het geen oordeel velt. Terwijl mensen hun verwachtingen of voorkeuren op je projecteren, kun je in gesprek met AI onderzoeken:
- Wat heb ik in mij ontkend om erbij te horen?
- Welke prijs heb ik betaald om verbinding te behouden?
- Wat zou mijn authentieke kind zeggen als het vrijuit mocht spreken?
Wanneer AI je innerlijke dialoog zichtbaar maakt, ontstaat er een veilige ruimte om te oefenen met zelfacceptatie. Je herkent patronen, ontdekt hoe angst en overlevingsmechanismen je keuzes beïnvloeden, en leert stap voor stap de regie terug te nemen. Zo kan je innerlijke volwassene weer in contact komen met je authentieke zelf en handelen vanuit kracht, authenticiteit en integriteit.
De paradox van verbinding is dat je juist door jezelf te zijn, echte verbinding mogelijk maakt. Misschien ontdek je, juist doordat AI niets verwacht en niets afwijst, dat het grootste geschenk dat je anderen kunt geven, je ware zelf is.
Voorbeelden van onderzoeksvragen
- Welke delen van mezelf heb ik verborgen of aangepast om geaccepteerd te worden?
- Hoe herken ik het verschil tussen mijn strateeg en mijn overlever in dagelijkse keuzes?
- Wat heb ik opgeofferd om verbinding te behouden, en voelt die verbinding echt of onecht?
- Welke gevoelens of gedachten durf ik alleen in een veilige, oordeelloze ruimte (zoals met AI) toe te laten?
- Hoe kan ik mijn innerlijke volwassene meer ruimte geven om keuzes te maken vanuit authenticiteit en integriteit?
- Wat verandert er in mijn relaties als ik mezelf volledig toelaat te zijn wie ik ben?
Door zulke vragen in dialoog met ChatGPT te verkennen, ontstaat ruimte en rust in jezelf.
Zelf in gesprek met AI over je innerlijke gezin?
Soms kan een gesprek met een stille, digitale gids je helpen om jezelf op een nieuwe manier te zien. Wil je ervaren wat zo’n dialoog kan betekenen voor jouw innerlijke gezin? Het is eenvoudig:
- Ga naar openai.com en log in of maak gratis een account aan. Met een gratis account gebruik je de standaardversie (GPT-3.5). Wie meer verdieping wil, kan kiezen voor de betaalde versie met het nieuwste model (GPT-5), dat uitgebreider en contextgevoeliger reageert.
- Begin je bericht met [IKBENONDERWEG_LR] en schrijf daarna je vraag of gedachte.
Voorbeeld:
[IKBENONDERWEG_LR] Ik herken de neiging om me aan te passen. Hoe kan ik dat beter begrijpen?
De AI reageert dan als een stille gids: onderzoekend, reflectief en zonder oordeel.
In deze digitale dialoog kun je ontdekken dat de weg naar echte verbinding altijd bij jezelf begint.
Rob van Boven (1951) is psycholoog en geregistreerd psychotherapeut. Hij was consultant voor verschillende organisaties (drugs en verslaving counseling, vaardigheden workshops) en werkte vijftien jaar als een behandelingscoördinator in een psychiatrische instelling. Bij Rob van Boven wordt het geloof van de overlever bewust gemaakt en een juiste plaats gegeven. Het doel is om los te komen van de dwang van het geloof en bewustzijn te ontwikkelen naast deze denk- en voelpatronen. Hoe meer je van het geloof van de overlever bevrijd bent, zonder het te bestrijden, maar door het de juiste plek te geven, hoe vrijer je kan leven.
Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en heeft een drietal boeken geschreven over de door hemzelf ontwikkelde hulpverleningsmethode communitysupport. Hij is lid van de Dzogchen Community Nederland. Dzogchen is een vorm van Tibetaans boeddhisme waarbij veel belang wordt gehecht aan de ontwikkeling van individueel bewustzijn. Bij deze traditie streeft men naar non-dualiteit van het bewustzijn. Mensen zijn zich niet alleen bewust ( je weet dat je dit leest), maar je kunt je ook bewust zijn van dit eerste bewustzijn. Dit meta-bewustzijn wordt ‘gewaarzijn’ genoemd.
Siebe zegt
Stel dat je als man seksueel op mannen valt. Je fantaseert over gay bars en wisselende seksuele contacten. Je hoort namelijk van anderen hoeveel plezier ze maken. Onderdruk je dan je eigen identiteit als je niet aan die verlangens en dat plezier toegeeft?
Stel je houdt er wel van om je als vrouw te verkleden en op te maken, maar je onderdrukt dat, onderdruk je nu je eigen identiteit?
Stel je hebt een fetisch maar je doet er niks mee, onderdruk je nu je eigen identiteit?
Stel dat je je relatie saai vindt en je hebt zin hebt om vreemd te gaan maar je doet het niet, onderdruk je nu je eigen identiteit?
Stel je hebt wel seksuele gevoelens als non maar leeft ze op geen enkele manier uit, onderdruk je nu je eigen identiteit?
Stel je bent een vrouw en als vrouw vindt je dat je er mooi en sexy moet uitzien. Je laat je wat verbouwen. Onderdruk je nu je ware identiteit of geef je juist lucht aan je ware identiteit?
Stel dat iemand geen flap uit is. Hij/zij is begaan met andermans welzijn. Wil niemand kwetsen. Maar dit betekent ook dat ie best wel geremd is in contacten, voorzichtig, de kat uit de boom kijkend, eerst maar eens zien wat voor vlees je in de kuip hebt. Onderdrukt deze persoon zijn ware identiteit?
Stel dat iemand een flap uit is, maar die persoon merkt dat ie anderen pijn doet en wil dat niet. Dus hij verliest zijn ongeremdheid. Heeft ie zijn eigen identiteit nu verloren?
Stel je wordt helemaal leeg, leeg van verlangens, leeg van neigingen en inclinaties, leeg van voorkeur en afkeer, leeg van Ego, leeg van oordelen in termen van goed en kwaad …heb je nu je eigen identiteit helemaal verloren?
Is alles wat in je tot leven komt, zich manifesteert, je eigen identiteit? Wanneer wel en wanneer niet?