Hoogtevrees, verlatingsangst, doodsangst en angst voor de angst zelf. Angst heeft vele gezichten. In de film die de boeddhistische televisie op zondag zeven juni uitzendt kruipt George Schouten dicht op de huid van vier mensen die door hun eigen ervaringen een bijzondere kijk hebben op angst. Ondertussen kruipt de angst steeds meer onder zijn eigen huid, door twee recente ervaringen met de dood. Vijf verhalen die laten zien hoe angst kan veranderen van vijand naar vriend.
Angst heeft vele gezichten, maar hoe ziet angst voor de angst eruit? Journalist Pieter van den Blink werkte als redacteur voor onder andere Trouw en Vrij Nederland en is tegenwoordig als initiatiefnemer verbonden aan het magazine ‘360’. In zijn privéleven worstelt hij echter al jaren met verschillende ernstige ziekten en onbestemde angsten. Zelf ziet hij ze als plaaggeesten die hij te lijf gaat door ze uit te lachen.
Een fobie is juist een heel specifieke angst, maar wel vaak zonder oorzaak. Acrofobie, beter bekend als hoogtevrees is zo’n fobie, waar veel mensen in meer of mindere mate last van hebben. Sigrid Burg kan erover meepraten. Tegenwoordig hangt ze zonder in paniek te raken meters hoog in de lucht, slechts gezekerd door een gordel en een touw. Iets wat tot voor kort ondenkbaar was. Ook overwon ze haar angst voor water, die opdook nadat ze als kind bijna was verdronken tijdens het zeilen. Met veel weerstand ging ze diepzeeduiken en ontdekte ze een compleet nieuwe wereld.
Een andere veel voorkomende angst is verlatingsangst, een gevoel dat zo’n 30 tot 40 procent van de mensen weleens ervaart. Na haar scheiding vreesde Willemijn Bessem dat haar kinderen op een dag weg zouden gaan om niet meer terug te keren. Toch ziet ze deze plots opgedoken angst voor verlies niet alleen als iets negatiefs: Willemijn werkt als medium en door haar eigen angst is ook haar compassie voor haar cliënten toegenomen.
Ook bij Shanti Vandana speelt de liefde – in dit geval voor haar man – een niet zo fraaie rol. Uit angst om door hem verlaten te worden ging ze zijn minnares te lijf. Seconden later zakte ze door haar knieën en stortte ze in. Door deze ervaring en de ernstige ziekte die ze heeft, leert ze zichzelf steeds beter kennen. Troost vindt ze bij de inzichten van de Vietnamese zenmonnik Thich Nhat Hanh. Van hem leert ze dat liefde niet iets is waarvoor je kunt vechten, maar wat ontstaat in het besef van de onderlinge verbondenheid.
En hoe zit het eigenlijk met de regisseur zelf? Het maken van deze film, de dood van zijn broer en een zelfmoord die hij ontdekt in het bos laten George Schouten niet onberoerd. Het doet hem beseffen hoe bewustzijnsvernauwend angst kan werken en spoort hem aan het leven meer te vieren.
Henk zegt
Goed onderwerp. Het is vreemd te bedenken dat hetgeen waarvoor we bang zijn in feite niet bestaat. Angst is gebaseerd op ons voorstellingsvermogen. We zijn niet bang voor de werkelijkheid, maar voor onze vóórstelling van de werkelijkheid. Bij fobieën is er sprake van een geautomatiseerde vorm van voorstellen van wat er zou kunnen gebeuren. Het is angstig (!) te bedenken waartoe dat voorstellingsvermogen ons allemaal kan aanzetten. Zoals Shanti Vedana, die zich voorstelde wat er zou kunnen gebeuren als haar man haar verliet. We vliegen soms een ander aan uit de ingebeelde veronderstelling, de fantasie, wat die ander ons zou kunnen aandoen. Hoe ons ervan te bevrijden? Zijn met wat er is in plaats van te zijn met wat er nog niet is en misschien ook nooit zal komen?
Twan zegt
Interessant, een documentaire over Angst.
Wat me wel opvalt in het bovenstaande stuk dat Mediteren niet wordt genoemd als reactie op Angst. Het lichaam en de geest steeds vaker, meer en dieper tot rust laten komen kan volgens mij helend werken op angst. En daarnaast kan in meditatie ook ‘onderzoek’ plaats vinden: wat is mijn angst, waar gaat die over? Ook belangrijk: doe zelfonderzoek (in een training of bij een goede coach/therapeut), leer jezelf kennen, anders denken en handelen en daarmee je angst transformeren. Sinds ik met meer mededogen naar mijzelf heb leren kijken is mijn angst voor bepaalde zaken minder geworden. En durf je angstige kleine IK die vroeger is gekwetst en bang is geworden eens ‘vast te houden’. En tot slot: leer je angst accepteren. Die gaat niet weg.
‘De aansporing het leven meer te vieren’ lijkt me lastig als je vanuit angst leeft. Dan sla je een paar stappen over.