Boeken – ‘Vaarwel, dingen’ -over minimalistisch leven-

In haar zoektocht naar een meer minimalistische levensstijl, leest Paula Kuitenbrouwer over Swedish Death Cleaning (Zweeds ontspullen) en Japans minimalisme. Kuitenbrouwer is er namelijk van doordrongen dat wat wij bezit noemen, ons vaak bezit. Bezittingen geven zorgen, kosten tijd, moeten schoongemaakt of onderhouden worden, en kosten geld.

‘Goodbye, Things’, (‘Vaarwel, dingen’) is een aantrekkelijk boek met een fraaie boekomslag (in voornamelijk gebroken witte kleuren). Het boek opent met een paar foto’s van vrijwel lege woonruimtes van bekende Japanse minimalisten. Wanneer die leefruimtes niet voldoende inspireren tot een (meer) minimalistische leefstijl, lees dan het verhaal van Fumio Sasaki. Deze jonge Japanse auteur beschrijft zijn minimalistische reis; hoe hij besluit tot het weggeven van vrijwel al zijn bezittingen en geniet van zijn leven in een bijna leeg appartement.

Overtuigend toont Sasaki voordelen aan van een minimalistische levensstijl. Maar wat bedoelt Sasaki met minimalisme? Minimalisme in dit boek is niet het resultaat van stevig opruimen (dat vaak niet meer is dan organiseren van bezittingen). Het is ook niet Scandinavian Lean of Scandinavian Style (eenvoudige en strakke interieurs met weinig decoratie, in vaak neutrale kleuren). Ook is minimalisme geen Swedish Death Cleaning. Swedish Death Cleaning is voornamelijk voor oudere mensen die bezittingen -waarvan ze weten dat deze niet gewaardeerd worden door hun erfgenamen- alvast zelf wegdoen.

Sasaki’s minimalisme ontstaat doordat hij ongelukkig is met zijn materialistisch leven en zich schaamt voor zijn troep. Zijn minimalisme komt in de buurt van het boeddhistische klooster leven; een leven met zeer weinig persoonlijke spullen en een ontzegging of bevrijding van de behoefte bezittingen te hebben. Echter, Sasaki is geen Boeddhist, noch monnik. Hij heeft een computer, slaat zijn documenten op in de cloud, en leeft een stedelijk leven. Sasaki onthult wel dat minimalistisch leven hem op spiritueel niveau heeft getransformeerd. Hij ervaart diepe dankbaarheid door geen geluk te projecteren op mogelijke bezittingen en door tevreden te zijn met het hier & nu.

Sasaki is nergens opdringerig of wereldvreemd; hij leeft een vol leven, echter met een minimum aan ‘stuff’. Er zijn velen die dat vrijwillig doen; monniken, nonnen, en wereldreizigers. Maar de meeste van hen hebben geen tijd om een boek te schrijven over ascetisch leven en de transformaties waartoe dat onthechte leven leidt. Sasaki schrijft dat boek wél en doet het goed. Vooral zijn opmerking dat een verhuizing naar een ander appartement hem maar 40 minuten kost, is indrukwekkend.

Quote:

De songwriter Janis Joplin zong: ‘Freedom is just another word for nothing left to lose’.

Maar nu relativeren. Ondanks dat ik Japans minimalisme geweldig vind, en ook minimalisme in Japanse kunst, heeft een lange West-Europese traditie mij geleerd te eten aan een tafel, te slapen in een bed, en te werken aan een bureau. Alhoewel ik heb gegeten zittende op tatami matten toen ik woonachtig was in Zuid-Korea, heb ik dat minimalisme niet mee naar huis genomen (een paar andere gewoonten wel). Gelukkig bestaat minimalisme in gradaties en is het toepasbaar op verschillende aspecten van ons leven. Zo kun je bijvoorbeeld een minimalistisch interieur hebben maar ook een grote verzameling boeken. Of, alleen minimalistisch zijn in uitgaven maar maximaal doneren aan liefdadigheidsinstellingen.

We zijn gebonden aan een sociaal contract waarin we delen van onze vrijheid inruilen voor veiligheid: zo houden we ons bijvoorbeeld aan verkeersregels waarmee we bijvoorbeeld de vrijheid verliezen door rood te rijden maar we krijgen daarvoor terug dat we bij groen licht geen pannenkoek worden. Het leuke aan minimalisme is dat we volledige vrijheid hebben eenvoud na te streven. (Op sociale media is wel veel over te doen hoe je je man kunt motiveren -of misleiden- mee te bewegen in minimalisme. Mijn man -die dit stuk naleest- raadt me aan ‘man’ te veranderen in ‘partner’ maar het zijn toch echt mannen met garages vol computer- en auto spullen dus ik laat ‘man’ staan ).

Zonder hyper-individualisme te vereren, kun je in je eentje een heleboel doen: een kleinere sociale cirkel, een selectiever dieet, een ‘capsule wardrobe’, het verkopen/weggeven van verzamelingen, kleiner wonen, auto wegdoen, etc.

Quote:  Een capsule wardrobe is een minimalistische garderobe die bestaat uit enkele tijdloze kledingstukken die met elkaar gecombineerd kunnen worden.

Wat ik gedaan heb? Voordat ik Sasaki’s boek las, was ik aan de slag gegaan met Swedish Death Cleaning. Het resoneerde met mijn spirituele principes: een ander (in dit geval je nageslacht) niet tot last zijn, onthechten, en het besef van ‘impermanence’. Swedish Death Cleaning is bevrijdend. Ik deed bezittingen weg van mijn (voor)ouders hetgeen niet makkelijk was, maar wel bevrijdend. Ik deed creatieve projecten weg: ook niet makkelijk, maar ook dat gaf meer focus en een licht gevoel. Waarom wordt deze methode vooral aangeraden aan 60-plussers? Omdat je met je erfgenamen kunt overleggen welke bezittingen gewaardeerd worden en welke niet.

Een leuke anekdote is dat ik een doos vol handwerk-kleedjes had van mijn bijna kwart eeuw geleden overleden moeder. Ik had al die jaren geen bestemming voor de kleedjes. Maar al die tijd nam ik er wel zorg voor. Tot ik besloot dat ik er iets beter mee moest doen dan bewaren. Ik liet een textielkunstenaar ernaar kijken en samen met dochterlief maakten we een selectie: een kleedje ging naar een museum, een ander bleef, en de rest zette ik op de website ‘Gratis Aftehalen’. Een creatieve moeder reageerde; zij wilde er een patchwork kleed van maken voor haar baby. Iedereen blij! Omdat dit zo’n leuke ervaring was, zette ik meer op Gratis Aftehalen en ontmoette aardige mensen. Bijvoorbeeld een stel dat uit principe niets nieuws koopt, een respectabel besluit. Dat was mijn Swedish Death Cleaning en ik sluit niet uit dat ik binnenkort weer een ronde doe.

Niet lang daarna zag ik ‘Goodbye, Things’ van Sasaki in de boekwinkel liggen en voelde me uitgedaagd. Ik was razend benieuwd of ik nóg een stap verder kon gaan in het afbouwen van bezit. Alhoewel ons huis geen lege kamers heeft, bleek dat Japans minimalisme en vooral Sasaki’s adviezen om te ontspullen nog meer ruimte oplevert.

Sasaki beschrijft hoe minimalisme zijn gevoel van dankbaarheid heeft vergroot en ik herken Thich Nhat Hanh in zijn reflecties. Toenemende gevoelens van geluk en dankbaarheid waarover Sasaki schrijft, kun je aanmoedigen door middel van een positieve levenshouding; en minimalisme levert veel extra tijd op, ook minder zorgen, meer concentratie, en meer leven in het hier & nu.

Voor diegene die concentratie, onthechten, consuminderen, en minimalisme interessant vinden, ‘Goodbye, Things’, is een fijn leesbaar en motiverend boek. Het bewijst dat minimalisme tot een vol leven kan leiden.