Gedachten over een haiku 16 – Kyoroku

Diep onder water,
zacht zijn vinnen bewegend,
een karper die droomt.

Kyoroku

(Morikawa Kyoriku)
1656-1715

Een mooie haiku, helemaal volgens het boekje. Dat was Kyoroku (Kyoriku) wel toevertrouwd, hij was een gewaardeerd volgeling van Bashō.

In de haiku wordt geen emotie benoemd, maar hij roept wel gevoel op bij de lezer. Eerst een ietwat dreigend gevoel, bij die karper in het diepe, duistere water. Dan een wending in de derde regel, zoals in klassieke haiku’s  gebruikelijk is: de karper droomt alleen maar. Gelukkig, er is geen dreiging. Dat spelen met gevoel blijft ook in deze vertaling van J. van Tooren mooi overeind.

Iemand vroeg mij wat haiku’s met mij doen.

Vorige week wandelde ik langs het Reitdiep, een riviertje, een “diep”, dat van Groningen naar het Lauwersmeer loopt. Een mooi wandelgebied.  Volgens een man die zat te vissen, leven er ook karpers in het Reitdiep. Ik moest aan Kyoroku denken. Ik dacht aan de karper in de 17e eeuw en aan die in de 21e eeuw. In Japan en in Nederland.

Weer thuis ging ik zoeken op internet en in de literatuur. Ik vond informatie over de karper als symbool voor de geneugten van het leven, innerlijke kracht, doorzettingsvermogen, overwinnen van obstakels, enzovoort.

En recepten, Chinese (gevuld met bacon en lente-ui) en Oost-Europese (met zuurkool).

Een krachtige, veelzijdige vis.

Dat doen haiku’s dus met mij. Ze roepen vragen op als: wat wordt hier bedoeld, waarom dit symboolwoord, wat zegt deze haiku over de Japanse cultuur? Waarom werd iets opgeschreven zoals het is opgeschreven?

Het aantal vragen is eindeloos, de informatie die ik vind ook.

In Nederland wordt de karper trouwens weinig gegeten. We vinden hem “te modderig”.

O ja, hoe komt dat? Het is een grondvis. Wat betekent dat?

Stop!