Raar toch: je eigen cultuur kan je zo vertrouwd zijn dat je niet meer ziet wat er echt gebeurt. Alleen als je een andere bril op zet, komen opvallende dingen tevoorschijn.
Dan valt het bijvoorbeeld ineens op dat we in onze cultuur automatisch uitgaan van verbetering en vooruitgang. Omdat dat zo vanzelf spreekt, komt die houding zelden ter sprake. Maar als je er op gaat letten, zie je dat we verslaafd zijn aan de goede afloop. Het is het meest verbreide geloof.
Mislukkingen? De donkere bril bewaren we voor de zonvakanties.
Dat positieve heeft oude wortels. Religies proclameren de goede afloop al eeuwen. Vaak leveren ze een moreel recept waarmee het goede het kwade kan overwinnen. Een betere wereld begint hier en nu. Na de dood wacht het volmaakte leven.
In sprookjes leven de hoofdpersonen uiteindelijk lang en gelukkig. Moderne sprookjes met een happy end komen uit Hollywood.
De evolutietheorie versterkte dit optimisme. De mens kwam tevoorschijn als de bekroning van de natuurlijke historie. Die alleskunner voltooit de stijgende lijn. Geen probleem is te groot voor deze kanjer.
De knapperd zorgde bovendien voor de wetenschappelijke en industriële revoluties. Die legden de basis voor onze materiële welvaart. De reclame voedt het geloof in steeds meer en steeds beter. De economie groeit, bijna per definitie.
Crisissen? Die benaderen we met optimisme. We geloven immers in de maakbaarheid. De bankencrisis en de pandemie tackelen we wel even. Vertrouw onze regering. Zelfs de toeslagenaffaire wordt afgedaan als een bedrijfsongeval dat te repareren valt.
Nu nog even de klimaatcrisis afwenden.
Een persoonlijke crisis? De therapeut weet raad. Oké, je lichaam veroudert, maar de medische stand biedt effectieve behandeling. De dood verdringen we – al wacht ze haar beurt af bij de achteruitgang van het ziekenhuis.
Wat een zonnige wereld! Maar af en toe moet je toch maar die donkere bril opzetten.
Menno Prins zegt
Goed en kwaad zijn subjectieve kwalificaties. Vooruitgang en achteruitgang zijn dat ook. Wie het een wil en het andere afwijst, wil een halve werkelijkheid en wijst de andere helft af. Of iets beter dan wel slechter wordt/is/blijft of wat ook, is een kwestie van perspectief.