Boeken – je mag wel bang zijn, maar niet laf

Het was deze week Pride Week, en in het kader van deze speciale week werd er stil gestaan bij homoseksuele oorlogsslachtoffers. Voor Frieda Belinfante en Sjoerd Bakker, die beiden een belangrijke rol speelden in het Kunstenaarsverzet, werd een ‘Stolpersteine’ in Amsterdam geplaatst. Toni Boumans deed onderzoek naar de verzetsgroep waar deze bijzondere figuren deel van uitmaakten en schreef hun levensverhalen op.

Deze week zijn er in Amsterdam verschillende ‘Stolpersteine’ ofwel struikelstenen gelegd voor homoseksuele oorlogsslachtoffers. Er worden gedenkstenen gelegd voor negen mensen, onder wie Sjoerd Bakker, lid van de Friese familie Bakker. Dit jaar publiceerde Toni Boumans het boek Je mag wel bang zijn, maar niet laf over deze bijzondere familie. Ook Frieda Belinfante, over wie Boumans Een schitterend vergeten leven schreef, krijgt een gedenksteen. Zij overleefde de oorlog en vertrok daarna naar Amerika waar zij nog een bijzondere carrière kreeg. Zowel Belinfante als Bakker maakten tijdens de oorlog deel uit van het Amsterdamse Kunstenaarsverzet.

Het initiatief voor de struikelstenen werd genomen door COC Nederland en historica Judith Schuyf ter gelegenheid van Pride Amsterdam.

Eind negentiende eeuw besluit Popke Bakker, zoon van de kastelein van herberg De Drie Zwaantjes in Langweer, met zijn vrouw Dieuwke en hun negen kinderen – het zouden er uiteindelijk vijftien worden – een garen-en-bandwinkel te beginnen in Buitenpost. De zaak wordt al gauw een begrip. In de jaren die volgen groeit P.S. Bakker uit tot een bekend modehuis in het noorden, met filialen in Leeuwarden en Groningen. De streng gereformeerde Bakkers zijn ook bestuurlijk en politiek actief.

Van de kleinkinderen van Popke en Dieuwke zijn er enkelen homoseksueel, een geaardheid die ze vanuit hun gereformeerde achtergrond proberen niet te tonen. Couturier Sjoerd, zijn broers Albert, Popke en Dirk, en hun neef, uitgever Bert Bakker, spelen een prominente rol in het artistieke milieu van de late jaren dertig in Amsterdam. Na de inval van de Duitsers komen zij in verzet. Uiteindelijk zal Sjoerd, die de politie-uniformen maakte voor de aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister in 1943, met zijn verzetskameraden worden geëxecuteerd. Ook andere Bakkers wacht een dramatisch lot.

Het is voor het eerst dat hun nazaten zich lieten interviewen over hun voorouders. Toni Boumans kreeg ook toegang tot veel persoonlijke documenten. Een onvergetelijk verhaal van een uitzonderlijke familie met een bewonderenswaardig moreel kompas.

Toni Boumans (1944) werkte jarenlang bij de VARA als radio- en tv-journaliste, onder meer voor Zembla. Samen met twee andere auteurs schreef ze Herinneringen aan Srebrenica. Daarnaast maakte ze bekroonde documentaires over kunstenaar en verzetsman Willem Arondéus en over de vrouw wier biografie ze schreef, Frieda Belinfante.