Gedachten over een haiku 49 – Isshō

Toen ik alles gezien had
rustte mijn oog
op een witte chrysanth.

Kasugi Isshō (1652-1688)

Het enige dat ik over Isshō heb gevonden, zijn z’n geboorte- en sterfdatum. Op Internet zijn verder een paar vertalingen te vinden van deze haiku, maar mijn favoriete vertaling is deze uit “Haiku Een jonge maan” van J. van Tooren.

In beschrijvingen over de haiku in het algemeen wordt benadrukt dat er in de haiku geen emotie behoort te staan. De haiku beschrijft de waarneming van een moment. Geen beschrijving van gevoelens.

En toch.

En toch staat in diezelfde beschrijvingen dat één woord een andere lading kan geven aan het gedicht. Bijvoorbeeld wanneer een woord meer betekenissen heeft. Zo kan het woord “kil” in een herfsthaiku betekenen dat het koud is. Maar het kan ook een persoon of een sfeer typeren en daarmee een diepere laag aanboren.

In deze haiku zie ik iets dergelijks in “een witte chrysanth”. Ik gebruik trouwens de spelling van mevrouw Van Tooren: chrysanth met een h.

De chrysanth is een gewone bloem. Je kunt van haar schoonheid genieten. Punt.

In Japan staat de chrysanth echter voor geluk en een lang leven. Dat is in deze haiku wel wrang. Uit zijn geboorte- en sterfdatum blijkt dat Isshō maar 36 jaar is geworden. Of hij een gelukkig leven heeft gehad is niet bekend. Maar het was geen lang leven.

Toch spreekt uit deze haiku een diep doorvoelen. De dichter heeft alles al gezien in zijn leven. Ik durf dat ook te interpreteren als “alles meegemaakt”. Dat geeft een rust die vaak te zien is bij oude mensen die ook alles gezien hebben en meegemaakt. Zij zijn uit de race gestapt die het leven kan zijn en beschouwen het bestaan. Niet het grote gebaar of de interessantste ervaring zijn nog belangrijk, maar het kleine. Het wezenlijke, dicht bij huis.

In deze haiku is dat de witte chrysanth. Na alles wat de dichter heeft meegemaakt rust zijn blik op slechts een bloem. En dan ook nog een bloem die een lang leven symboliseert.

Alsof Isshō zich erbij heeft neergelegd dat hem geen lang leven is toebedeeld. En dat hij daar vrede mee heeft.