Eind juli van dit jaar achtte een rechtbank in Londen klimaatactiviste Cressie Gethin (22) en vier andere leden van de activistengroep Just Stop Oil schuldig aan ‘samenzwering om opzettelijk openbare overlast te veroorzaken’, nadat ze demonstranten hadden gerekruteerd om structuren, zoals verkeersportaals, langs de M25 – een belangrijke ringweg rond Londen – te beklimmen, waardoor het verkeer gedurende vier dagen in november 2022 gedeeltelijk tot stilstand kwam. Aanklagers beweerden dat de protesten, georganiseerd via een Zoom-oproep, het gedrag van meer dan 700.000 automobilisten verstoorden, economische schade veroorzaakten van meer dan 760.000 pond en 1 miljoen pond aan politiekosten opleverden.
Politie meer bevoegdheden
Gethin en drie anderen – Louise Lancaster, Daniel Shaw en Lucia Whittaker-De-Abreu, die de verstoring tijdens de oproep plande – zitten vier jaar gevangenisstraf uit, terwijl Roger Hallam, medeoprichter van Just Stop Oil, vijf jaar kreeg. Allen gaan in beroep. De straffen zijn vermoedelijk de langste in de geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk voor geweldloos protest en werden uitgesproken onder twee nieuwe controversiële wetten die de politie meer bevoegdheden geven om op te treden tegen verstorende protesten, zelfs als ze vreedzaam zijn.
Ze plaatsen het plannen van een ‘openbare overlast’ evenement, waarop een maximumstraf van 10 jaar gevangenis staat, op gelijke voet met geweldsdelicten zoals roof, waarvoor de straffen variëren van een taakstraf tot 12 jaar gevangenis, of verkrachting, waarvoor 4 tot 19 jaar staat. De rechter – die in de rechtszaal de activisten ‘extremisten’ noemde- rechtvaardigde de lange gevangenisstraffen omdat alle vijf activisten eerder waren veroordeeld voor een of meer overtredingen in verband met directe actie. Ze waren allemaal op borgtocht vrij voor een andere rechtszaak toen het Zoomgesprek plaatsvond. Hij merkte ook op dat mensen belangrijke doktersbezoeken en begrafenissen misten vanwege het protest.
Leven verstoren
Maar activisten zoals Gethin zeggen dat hun demonstraties in verhouding staan tot het probleem – een snel opwarmende wereld die het leven zoals we dat kennen dreigt te veranderen door dodelijke extreme weersomstandigheden en door ecosystemen naar de rand van de afgrond te duwen. Het organiseren van een verstorend protest tegen nieuwe, door de overheid verleende vergunningen om naar olie te boren – een fossiele brandstof die de planeet opwarmt – in de Noordzee door ondermeer Big Oil. Ze vechten nu tegen de versterkte bevoegdheden van politie en justitie om hun punt duidelijk te maken.
Big Oil heeft geld gestoken in denktanks en liefdadigheidsinstellingen die invloed hebben gehad op klimaat- en protestwetten. Ten minste twee denktanks die geld hebben ontvangen van fossiele brandstofbedrijven hebben campagnedonaties gedaan aan de ministers die toezicht houden op de wetgeving. Eén ervan – het rechtse Policy Exchange – stelde een rapport op dat in wezen diende als blauwdruk voor een van de wetten.
Extinction Rebellion
De wetten zijn speciaal gemaakt om protestgroepen zoals Just Stop Oil aan te pakken. De Britse regering wees expliciet op de verstoring door de voorganger van de groep, Extinction Rebellion (XR), in haar motivering voor het formuleren van de Police, Crime, Sentencing and Courts Act 2022.
Sinds de oprichting van de groep in 2022 zijn er volgens de groep meer dan 3.000 arrestaties geweest van activisten van Just Stop Oil. De meeste van die arrestaties waren voor het plannen of uitvoeren van directe acties, waaronder langzaam marcheren. Andere activisten, die beroemde kunstwerken en gebouwen hebben beklad, werden gearresteerd en aangeklaagd voor criminele schade en huisvredebreuk. Op dit moment zitten er 21 gevangen.
