Het grote verdriet – de commerciële handel in boeddhistische teksten

Deze zomer verwijderde ik als uitgever en hoofdredacteur van het Boeddhistisch Dagblad van de ene dag op de andere de teksten van Eelco van der Meulen onder de titel ‘Halte Hertenkamp’ aantekeningen van Boeddha’s buschauffeur’ uit de krant en het archief van het BD. Dat deed ik niet vrijwillig maar onder grote druk en dwang. Eelco sommeerde mij daartoe met de volgende tekst:

Voor mij is dit aanleiding om – me beroepend op mijn auteursrecht – te eisen dat binnen twee dagen, dus uiterlijk 19-08-2022, al mijn teksten van de site van het Boeddhistisch Dagblad zijn verwijderd. Mocht aan deze eis niet zijn voldaan dan worden in mijn opdracht vervolgstappen gezet waar vanzelfsprekend proceskosten aan zijn verbonden.

… Eventuele (publieke) lasterpraat zal overigens mogelijk juridische gevolgen hebben.

Eelco Musho van der Meulen 

Waarom eiste Eelco dat?

Hij schrijft aan mij: Een uitgever van Boeddhistische teksten heeft belangstelling getoond om de door mij – in mijn tijd als buschauffeur – in het Boeddhistisch Dagblad gepubliceerde columns te bundelen in een boekwerkje. Ik ben daar blij mee want via een andere route kan een ander segment van het lezerspubliek kennis nemen van mijn werk. In de bundel zal overigens worden aangegeven dat de columns eerder werden gepubliceerd in het Boeddhistisch Dagblad. Dat is dan weer promotie voor het Dagblad. Win-win-win dus!

De voorwaarde die de uitgever stelt is dat dan het materiaal niet meer via internet gratis toegankelijk is. Die voorwaarde begrijp ik wel want de uitgever investeert in de uitgave en de levensvatbaarheid ervan vraagt dan wel exclusiviteit.

Ik verzoek je dan ook om begin september a.s., na de publicatie van de columns uit de ‘oude’ reeks, die ‘oude’ reeks van de site te verwijderen. Aansluitend begint – zoals afgesproken – een nieuwe reeks columns. Ook voor die columns kan het zijn dat die mettertijd gebundeld gaan worden en daarvoor dan weer uit het Boeddhistisch Dagblad moeten worden verwijderd.

De uitgever blijkt Gerolf T’Hooft van de uitgeverij Asoka te zijn. Enkele lezers van het BD begrijpen niets van het verwijderen van de teksten van Eelco uit het BD. Ze vragen om opheldering die ik hierbij geef. Asoka is een commerciële uitgeverij, gericht op het maken van omzet en winst. Het BD is een non profit organisatie, alle redactionele medewerkers leveren en plaatsen materiaal aan op basis van dana, belangeloze goedgeefsheid. Doel is het gratis verspreiden van boeddhistische (gerelateerde) teksten en het boeddhistisch gedachtengoed. Zonder winstoogmerk, zonder omzet, gratis.

Toen Eelco mij in de zomer van 2022 liet weten commercieel te gaan door bij Asoka te publiceren, heb ik hem laten weten dat hij, door de eis van Asoka om vrijwel alle geplaatste teksten van Halte Hertenkamp uit het BD te verwijderen over te nemen, schade toebracht aan het BD, de uitgeverij en het archief. Ik verzette mij tegen zijn eis. Het was het BD dat hem naamsbekendheid opleverde zodat hij zijn teksten nu kan verkopen aan Asoka.

Toch bleef hij daarbij maar stelde wel voor om nieuwe columns in het BD te laten plaatsen -niet meer als buschauffeur- tot die mogelijk ook uit de krant weggehaald zouden worden op zijn verzoek/eis. Dat heb ik geweigerd, het BD is geen doorgangshuis, geen gratis opstapje naar commerciële uitgeverijen als het BD daar schade door ondervindt.

Geen tegenstander

Overigens ben ik er helemaal geen tegenstander van dat auteurs die hun bijdragen plaatsen in het BD die bijdragen ook in boekvorm laten verschijnen. Integendeel, het boeddhisme verdient een breed platform. Maar ik kan niet accepteren dat het Boeddhistisch Dagblad misbruikt wordt om geld mee te verdienen. Want dat gebeurt als auteurs naar commerciële uitgeverijen overstappen en eisen dat hun gedachtengoed uit het BD verdwijnt en niet meer gratis ter beschikking is van wie dat maar wil. Dat riekt naar handel in boeddhistische teksten. De uitgever verdient eraan, de schrijver verdient eraan. Het BD wordt beschadigd.

Het is ook een farce om te veronderstellen dat als teksten uit het BD verwijderd worden ze niet meer vindbaar zouden zijn. Ze zijn dat voor de eeuwigheid: in het internet archief, het archief van de Koninklijke bibliotheek, het NBA en verder in honderden particuliere sites, Twitter, sociale media en noem maar op.

Ondertussen heeft ook Ciska Matthes het BD verlaten om bij Asoka te publiceren en geëist dat al haar teksten uit deze krant en het archief verwijderd zullen worden. Ik had met Ciska een uitstekende band en heb geprobeerd haar te bewegen de in het BD gepubliceerde teksten daar te laten staan. Wat is dat toch, dat commercieel gaan? Heeft dat te maken met het ego? We kwamen er niet uit. Maar net als bij Eelco kreeg ik onderstaande mail van haar.

Laat ik nu duidelijk zijn: ik maak hierbij gebruik van mijn rechten als auteur om van het Boeddhistisch Dagblad te eisen dat al mijn verhalen over Japan (de reeks ‘Herinnering aan Harada Tangen roshi’) direct en zonder omhaal uit het Boeddhistisch Dagblad en het archief verwijderd worden.

Overigens is het helemaal niet nodig om met een uitgeverij in zee te gaan. Een boek kan je in eigen beheer uitgeven. Lees de tekst van Hans van Dam hieronder.

Lees ook Gerolf T’Hooft: ‘Een uitgever als Asoka kom je in geen ander Europees land tegen’ – Boeddhistisch Dagblad