Wereldmuseum Rotterdam zet unieke Tibetaanse tempelopstelling buiten

De unieke Tibetaans boeddhistische tempelopstelling, op tien mei 2014 ceremonieel ingewijd door de Dalai Lama, verdwijnt begin april van dit jaar uit de zalen van het Wereldmuseum in Rotterdam. De stukken worden in depot opgeslagen. De gemeente Rotterdam heeft als subsidieverstrekker de eis gesteld dat het museum meer ruimte en aandacht schenkt aan de eigen (kunst)collectie. Het museum gaat vanaf maart enkele maanden dicht en krijgt een grondige opknapbeurt die door de gemeente Rotterdam wordt betaald.

De tempelopstelling is uniek in de wereld. De stichting Bodhimanda, eigenaar van de collectie esoterische-boeddhistisch kunst in het museum, gaat volgens een woordvoerder van het museum op zoek naar een nieuwe ruimte waar de tempelopstelling deels- of in zijn geheel kan worden getoond. Stichtingsvoorzitter dr. Imrat Verhoeven zegt het buitengewoon jammer te vinden dat het Wereldmuseum de tempelopstelling op de derde verdieping van het museum sluit. Ook de collectie Japanse boeddhistische kunst- eigendom van de stichting Bodhimanda, verdwijnt. Verhoeven bevestigt dat de stichting op zoek is naar een andere partij waar de boeddhistische kunstcollectie kan worden geëxposeerd. Inhoudelijk kan hij daar nog geen mededelingen over doen. De Dalai Lama is niet op de hoogte gesteld van het verdwijnen van de tempelopstelling. In Nederland is contact gezocht met een aantal Tibetaanse lama’s die de tempel zullen ontwijden alvorens de collectie in het depot van het museum verdwijnt.

Het Wereldmuseum heeft vier jaar lang gewerkt om deze tempelopstelling te realiseren. De inwijding van de tempelruimte door de Dalai Lama bevestigde volgens het museum dat deze opstelling voldoet aan de spirituele uitgangspunten van het Tibetaans boeddhisme. De inwijding is volgens het museum een kroon op het werk van zowel de verzamelaars als het museum te noemen. Deze Tibetaanse tempelexpositie is de enige in de wereld die compleet is en toegankelijk voor publiek. Het is een ode aan het spirituele onderwijs.

De schittering van het uitbundige interieur is een eeuwige illusie. Het geeft tegelijkertijd uitdrukking aan een hogere werkelijkheid. De kostbaarste substanties van de materiële wereld zijn hier ter onthechting geofferd. Edele metalen en halfedelstenen, benadrukken het kostbare en verheven karakter van geestelijke kwaliteiten.

Hoewel de overdadig gedecoreerde interieurstukken in schril contrast lijken te staan met de eenvoud en soberheid van Boeddha’s leer, zijn ze voor deze sacrale ruimte dus welbewust gekozen. In deze tempelruimte staan allerlei offerandes en symbolen. Zij dienen om de wens te bekrachtigen, de gezondheid, de levensduur, het grote meesterschap en de zegenrijke invloed te bestendigen van de troonhouder, de Dalai Lama, die met zijn wijsheid en mededogen de toegewijde van zijn toegewijden is, aldus het museum destijds. Het museum kan geen cijfers geven over de aantallen bezoekers die belangstelling hadden voor de tempelopstelling.

Voordat de gemeente Rotterdam het noodlijdende museum met miljoenen euro’s subsidieerde wilde museumdirecteur Stanley Bremer ontzamelen. Zo’n negentig procent van de collectie zou de deur uit gaan. Bremer verwachtte indertijd dat alleen de goede stukken –‘een kerncollectie van topstukken’- zouden worden behouden en zichtbaar worden voor het publiek.

Kunstliefhebbers en conservatoren van andere volkenkundige musea maakten zich grote zorgen over de opruimwoede van het Wereldmuseum. Volgens hen staan waardevolle en unieke stukken op de door het museum samengestelde lijst van af te stoten objecten. Stukken waarvan het betreuren zou zijn als die in handen zouden komen van buitenlandse musea. De gemeente Rotterdam, eigenaar van de collectie, stak uiteindelijk een stokje voor de ontzameldrift van het museum.

De Aziatische objecten in het museum zijn in bruikleen van de Stichting Bodhimanda, een stichting ter bevordering van het boeddhisme. Voorzitter Imrat Verhoeven schat dat 75 à tachtig procent van de getoonde collectie eigendom van zijn stichting is.

Drie jaar geleden nog verklaarde het museum dat de Tibetaans boeddhistische tempelopstelling tot de topcollectie van dit museum zou blijven behoren. Ook andere boeddhistische objecten zouden, met uitzondering van ‘toeristisch spul’ in beheer blijven. Gedurende drie generaties hebben kunstverzamelaars deze authentieke Tibetaanse collectie bijeengebracht

De Bodhimanda stichting heeft als doelstelling het verspreiden van kennis over de materiële en immateriële cultuur van het esoterisch-boeddhisme. Dit doet ze door het tonen van de collectie, maar ook door medewerking aan museale tentoonstellingen in binnen- en buitenland. De stichting stimuleert onderzoek evenals publicaties en lezingen naar de cultuur van het esoterisch-boeddhisme. De stichting organiseert geen religieuze activiteiten.

De stichting vindt het belangrijk dat de collectie getoond wordt aan een breed publiek. Een bezoek aan het Wereldmuseum neemt mensen mee in een visuele beleving van het Tibetaans en Japans esoterisch-boeddhisme. Bezoekers betreden een wereld vol rituele objecten, sculpturen en schilderingen die worden gebruikt in beide tradities, stelt de stichting.

De collectie is uniek omdat ze zich richt op de ritualistische cultuur van het esoterisch-boeddhisme door de eeuwen heen en zich niet richt op een specifieke kunsthistorische periode. In het afgelopen jaar was een van de topstukken te zien tijdens de prestigieuze tentoonstelling Bronze in de Royal Academy of Arts in Londen. Ook waren er stukken in bruikleen voor een tentoonstelling in het Afrika museum.