Aan het begin neemt een boeddhist toevlucht tot de Drie Juwelen, aan het eind ontvlucht hij iedere toevlucht.
Beste Hans,
Ergens (ik weet niet meer waar) omschrijf jij jezelf als de autarkische auteur van NietWeten.nl. Mijn woordenschat is niet zo groot, dus heb ik het even opgezocht in de Van Dale.
Autarkie: zelfgenoegzaamheid.
Autarkisch: 1. berustend op of strevend naar autarkie. 2. zelfvoorzienend.
Hieruit maak ik op dat jij zelfgenoegzaam bent. Dat moest ik ook even opzoeken.
Zelfgenoegzaam: 1. (verouderd, gunstig) zichzelf genoeg, geen anderen, niets anders nodig hebbend. 2. (ongunstig) in de overtuiging van eigen voortreffelijkheid niet naar anderen of iets anders vragend; synoniem: zelfvoldaan, zelfingenomen.
Wat houdt jouw autarkie precies in? Ben jij jezelf genoeg, ben je zelfvoorzienend of vraag jij in de overtuiging van je eigen voortreffelijkheid nooit naar anderen of iets anders?
PS Heb je weleens gehoord van leegte (sunyata)?
Beste Thomas,
Nee hoor, vervuld van mijn eigen voortreffelijkheid ben ik niet. Het lukt me allang niet meer om mezelf wijs te maken dat ik de meerdere, de gelijke of de mindere ben van welk wezen ook, menselijk, dierlijk, plantaardig, buitenaards of anderszins.
Zelfvoorzienend ben ik evenmin. Alleen al voor het banaantje in mijn ontbijt spant de hele wereld samen, ga maar na wat daar allemaal voor komt kijken. Aangenomen dat ikzelf, die banaan en de hele wereld geen illusie zijn natuurlijk.
Wat anderen ook claimen over god, het absolute, het ware zelf, bewustzijn, de boeddhanatuur, de leegte – persoonlijk ken ik niemand die, en niets dat, op of voor zichzelf bestaat.
‘Het is steeds een complex van factoren’, zei mijn vader toen hij doorkreeg dat de wereld een maatje te groot was voor zijn verstand maar nog steeds verstandig over wilde komen. Een goede definitie van de boeddhistische term ‘afhankelijk ontstaan’, zeg ik achteraf, ook zo’n woord voor mensen die doorkrijgen dat de wereld een maatje te groot is voor hun verstand maar nog steeds verstandig over willen komen.
Mij verging het niet anders. Alles wat eerst helder en duidelijk onderscheiden was bleek bij nader inzien gordiaans verknoopt, en het zwaard waarmee ik die knoop wilde doorhakken zat vast in een rotsblok, het rotsblok in een berg, de berg in de aardkorst.
Inmiddels heb ik geen idee meer waar het ene ding eindigt en het andere begint. Waar de ene mens eindigt en de andere begint. Waar de geest eindigt en de stof begint. Waar het subject eindigt en het object begint. Mensen en dingen, ideeën en substanties, oorzaken en gevolgen – ik kan ze niet uit elkaar houden, behalve in de meest oppervlakkige zin.
Zo verknoopt is alles dat ik niet eens meer van afhankelijk ontstaan durf te spreken. Wat zou er bij gebrek aan een duidelijk dit of dat nog waarvan afhankelijk moeten zijn?
Zo verknoopt is alles dat ik niet eens meer van leegte durf te spreken. Wat zou er bij gebrek aan een duidelijk dit of dat waarvan leeg moeten zijn?
Je kunt de wereld een warboel noemen, dan ligt het niet aan jou. Je kunt jezelf een warhoofd noemen, dan ligt het niet aan de wereld. Je kunt zeggen dat je het niet weet, dan hou je het in het midden. Ik doe het alle drie, maar anders wordt het niet.
Thomas: Als het zo’n warboel is dat je niets meer uit elkaar kunt houden, hoe kun je jezelf dan autarkisch noemen?
Hans: Daarmee bedoelde ik alleen dat ik geen bevestiging meer nodig heb.
Thomas: Waarom heb jij geen bevestiging nodig?
Hans: Omdat ik het allemaal niet meer weet natuurlijk. Mijn leer is leeg. Een lege leer behoeft geen bevestiging.
Thomas: Nee, dat lijkt me ook niet.
Hans: Aan het begin neemt een boeddhist toevlucht tot de Drie Juwelen, aan het eind ontvlucht hij iedere toevlucht. Zo staat het in de dharma. Vergeet de Boeddha. Laat het vlot waarmee je bent overgestoken achter. Er is geen samsara, geen karma, geen nirwana, dat dacht je maar.
Thomas: En dan?
Hans: Dan sta je op eigen benen.
