Bekeken – De Boeddhistische Blik: The Next Guardian

Een film over de diepe kloof tussen vader en zoon in een Buthaans gezin, waar de tegengestelde verlangens van twee generaties met elkaar in botsing komen.

In een afgelegen dorp in de Himalaya draagt de vader volgens een eeuwenlange familietraditie de zorg voor een boeddhistische tempel. De vader wil deze familietraditie voortzetten en de zorg van het klooster aan zijn zoon Gyembo overdragen, maar zijn zoon heeft zijn bedenkingen. Hij houdt van voetbal, gebruikt graag zijn smartphone en is nieuwsgierig naar meisjes. Zijn vader wil dat hij een gedegen boeddhistische opleiding gaat volgen in een jongensklooster. Gyembo heeft grote twijfels over het celibaat, maar weet niet goed uiting te geven aan zijn twijfels. Hij wil zijn vader niet teleurstellen. De vader blijft zijn zoon onophoudelijk de voordelen van het monnik zijn voorhouden. Zo zou het niet alleen goed voor zijn karma zijn, maar ook voor de familie. Bovendien als er geen opvolger komt, vervalt de tempel in handen van anderen waarmee het aanzien van de familie verloren zou gaan. Een lastige keuze voor Gyembo die klem zit tussen de stem van zijn vader en dat van zichzelf.

Je moet stevig zitvlees hebben om deze film helemaal uit te zien, zeker als je een doorsnee kijker bent en weinig afweet van Bhutan en het boeddhisme en toch de zender wordt geselecteerd op die van de publieke omroep KRO NCRV (De boeddhistische blik). Als je met een boeddhistische blik naar deze film kijkt is het ook moeilijk om de aandacht vast te houden, beelden en inhoud slepen maar voort. De film had aan kracht gewonnen als ze na 45 minuten al was beëindigd. Nu moest ik het doen met zich steeds maar herhalende beelden, zoals van een voetballende Gyembo en zijn zusje Tashi, een jongen in een meisjeslichaam die in de mannenwereld binnen het boeddhisme geen rol van betekenis speelt maar gekweld wordt door het meisjeslijf waarin ze gevangen zit. Dat kan blijkbaar gebeuren met wedergeboortes. Tashi speelt een net zo grote rol in The next guardian als haar broer. Zij is zijn gesprekspartner en raadgever, een klankbord. Twee pubers die hun eigen leven willen leiden en zich willen ontworstelen uit de benauwde wereld van het boeddhisme in het geïsoleerde koninkrijk Bhutan waar het motto het bruto nationaal geluk is. Tashi: ‘Jonge monniken zien er uit als oude mannetjes.’

The next guardian is zeker geen slechte productie. Het feodale systeem- de koning dienen door in ons klooster te zijn, zoals de vader van Gyembo het treffend opmerkt, wordt treffend weergegeven. Vader zegt bang te zijn dat het klooster van de familie wordt afgepakt als er geen opvolger is. ‘Wie zorgt er na mijn dood voor het klooster?’ Daaruit spreekt het eigenbelang, is het klooster eigenlijk een huis en onderdak voor het gezin of heeft het ook een openbare functie? Moeder vindt dat haar zoon moet kunnen doorleren om het Engels machtig te worden om de buitenlanders (toeristen?) te kunnen informeren over het klooster, cultuur en boeddhisme. Vader zegt dat ‘je tegenwoordig alles moet kopen’ dus er moet brood op de plank komen en geld in de pot.

Vader zegt geen druk uit te willen oefenen op een besluit van zijn zoon om al of niet monnik te worden. Maar zegt heel subtiel: trouwen en kinderen krijgen zorgt voor veel problemen. De camera schakelt voortdurend tussen het eigenbelang van vader en de hang naar vrijheid van de zoon die met een iPhone kennis maakt met de wereld buiten Bhutan. Uiteindelijk bezoeken vader en zoon een boeddhistisch opleidingsinstituut voor jonge monniken waar ze kennis maken met waarschijnlijk de leiding en/of opleiders. Het zijn geen lachebekjes en dat klopt ook wel omdat aan de school slechts 30 tot 35 monniken (in opleiding) zijn verbonden en de omgeving een zeer desolate indruk maakt. De armoedige omgeving is nauwelijks te verbloemen. Iedereen wil naar een moderne school, zeggen de opleiders bedroefd. Dat kan ik me voorstellen als ik de beelden van deze failliete boedel zie.

Welk besluit Gyembo uiteindelijk neemt blijft in het ongewisse. Zijn vader geeft hem een advies: ‘Een religieuze opleiding is boven alles verheven, het is de weg tot nirvana. Verdedig het goed, ga het kwade uit de weg.’ Bij zijn zoon gieren de hormonen door het lijf.

Ik betrapte me er op dat ik tijdens het kijken naar deze film steeds maar weer moest denken aan de mensonterende situatie in Bhutan waar andersdenkenden –geen boeddhisten- over de kling en het land uit worden gejaagd en in het buitenland in vluchtelingenkampen hun toekomst moeten zien op te bouwen. Zij hebben die zorgen van de vader van Gyembo niet. Voor hen is er in Bhutan geen bruto nationaal geluk.