‘Vrij’ – adem in en adem uit

Allemachtig, wat een boek viel er in mijn digitale brievenbus. ‘Vrij’ is de titel, ‘minder denken, lichter leven’,  maar wie denkt dat de titel de lading dekt komt bedrogen uit. Al direct na de eerste pagina’s start een waterval van oordelen, narcistische zelfverheerlijking en onverdraagzame zendingsdrang. Natuurlijk zal je mij niet betrappen op het schrijven van een harde recensie. De vraag die ik mij stel is- weet dit boek zich in mijn leven een plaats te verwerven?

Al na een paar pagina’s van Vrij staan mijn haren recht overeind. ‘Da’s een goed beginnetje’, denk ik nog, ‘er gebeurt wat.’ Marnix, de auteur en voormalig directeur bij een reclamebureau, copywrite er uitbundig op los. Vol ongeloof ervaar je als lezer hoe de mens verstrikt kan raken in een Himmel hoch jauchende adoratie van zijn eigen ‘ontdekking’ en de wat dwangmatige verkoop ervan. Na tien pagina’s begint het boek me behoorlijk tegen de borst te stuiten. Het aantal zelfverheerlijkende complimenten, afserverende opmerkingen jegens anderen en dwingende adviezen hoe je wel of niet moet handelen, ligt dan op achttien stuks. Om gek van te worden.

Waarom kan Marnix de teksten niet voor zichzelf laten spreken? Waarom moet ik telkens lezen wat Marnix van zichzelf, zijn boek en zijn ontdekking denkt? Waarom verdwijnt hij in een cirkel van zelfverheerlijking en dwangmatige adviezen. Je mag het boek niet te snel lezen want het is te veel en te waardevol, niet alleen maar lezen maar je moet echt aan het werk gaan anders…

In een sneltreinvaart leert Marnix mij dat zelfhulpboeken kul zijn en de auteur daarom geen zelfhulp boek geschreven heeft maar een boek dat gewoon de handleiding van het leven bevat. Simpel en direct. De crux zult u denken?

‘Wij zijn niet onze gedachten.’

Even staat de tijd bij mij stil…

Een revolutionaire ontdekking. Ben ik nu toevallig in mijn leven tientallen mensen tegengekomen die precies die essentie onderwijzen? Los van de hele wetenschappelijke wereld aan modulaire psychologen die erkennen dat het brein, analoog aan het autonome zenuwstelsel, een ongeremde fabriek is voor het produceren van gedachten. In onze default mode – hangend op de bank, staand onder de douche of lezend op de wc – blijft onze bovenkamer alsmaar gedachten oplepelen. Niet om daadwerkelijk in actie om te zetten; niet omdat we alsmaar doelgericht bezig zijn, maar om de doodeenvoudige reden dat onze hersenen met alle chemicaliën die erin rondwaren dat gewoon doen. In meditatie ervaart ieder mens andere dingen, maar onder mijn sangha-genoten zie ik vooral de herkenning dat gedachten opkomen en jawel ook gewoon weer verdwijnen, terwijl het fysiek lichaam zittend op het kussen gewoon doorgaat met sterven en geboren worden. Cel na cel.

Om zijn ontdekking kracht bij te zetten heeft Marnix driehonderdtwintig pagina’s nodig. In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister (Goethe), denk ik dan. Zijn persoonlijke leven dat hem naar de rand van de afgrond bracht en vervolgens de ontdekking die ook voor jou als lezer een must is.

Lastig dus om niet af te haken, Ik bevind mij inmiddels op pagina zesendertig. Daar lees ik voor de derde keer dat Marnix verslaafd is geweest aan sigaretten, alcohol en cannabis, dat hij een gevierd reclameman was die na een scheiding in een diepe kuil terecht kwam. Compassie denk ik. Zie de mens in al zijn ellende worstelen om eruit te komen. Honderden zelfhulpboeken heeft hij tot zich genomen tot en met een opname in een psychiatrische inrichting. Niets hielp. Nu was de door hem zelf gestelde opgave ook wel eentje in de buitencategorie. Als reclameman omschrijft hij zijn zoektocht naar ontwaken als volgt.

“Op dat moment had ik minstens een jaar nog harder gezocht
dan normaal, flikkerde ik ongeveer uit elkaar van verwarring en verlangen,
en rekende ik erop dat het hele gedoe van ontwaken een gebeurtenis
was die minstens vergelijkbaar zou zijn met duizend simultane orgasmes
op een zonovergoten tropisch strand.”

Bij het lezen van deze tekst moest ik onmiddellijk aan de zeventig maagden denken die voor jonge jongens in oorlogsgebied lonkend aan gene zijde staan te wachten. Hoe komt het toch dat onze verwachtingen zo met mensen op de loop gaan? Is het de wanhoop die ons tot krankzinnig aannames drijft of is het een volledige gebrek aan kritische zelfreflectie die het ego alle ruimte geeft om welhaast op narcistische wijze aan zelfverheerlijking te doen? Ik ben er niet uit. Word er compleet stil van. Niet oordelen, denk ik. En als ik dit stuk teruglees vraag ik mij ten zeerste af of ik het wel in moet sturen. Sommige boeken kunnen beter met rust gelaten worden en geleidelijk in de schappen van boekwinkeltje.nl verdwijnen. Adem in en adem uit.