Waarom leidingnemen een noodzakelijke voorwaarde is voor leidinggeven.
Leiderschap is al weer een hele tijd een hype, zowel in profit- als non-profitland, in politiek en samenleving. Een tijd geleden tweette ik: “het lijkt wel of leiderschap een beroep is geworden in plaats van een vaardigheid.’ Er wordt wel heel veel aan toegedicht.
Het probleem met hypes is dat al vrij snel de essentie verloren gaat, want hypes zijn er ten slotte om – zeker ook commercieel – gebruik van te maken. Niet om tot verdieping te komen. Er zijn een paar structurele problemen met het populaire concept van leiderschap. Ten eerste is het een ‘ding’ geworden, en ten tweede is het doel vooral anderen – dat zijn dan de volgers, want leiders zonder volgers hebben per defintie een probleem – te vertellen wat ze moeten doen en laten!
Denk aan instructies om efficienter, productiever, winstgevender, en vooruit – vreugdevoller te worden. Enfin, we kennen allemaal het rijtje intussen wel van haver tot gort. Probleem is dat hoewel sommige interventies wel resultaat opleveren, mensen er doorgaans niet blij van worden. Dat komt mede omdat in dit model de een z’n leiderschap afhankelijk is van het volgerschap van de ander(en). Maar echt volgen, hoezeer dat ook hiërarchisch geregeld is, ligt maar weinigen.
Leidinggeven is een vaardigheid
Jaren geleden, toen ik werkte als management trainer bij het GITP, gebruikten we nog een model van 4 leiderschapsstijlen waarin leiderschap als vaardigheid benaderd werd: instruerend, overtuigend, overleggend en delegerend leiderschap, afhankelijk van de taakvolwassenheid van de medewerker.
Die te leren vaardigheden waren nog erg instrumenteel, ofwel naar buiten gericht. Hoe stuur ik anderen zo goed mogelijk ‘aan’, passend bij zijn of haar vermeende mogelijkheden. Ondertussen zijn er vele ideeën over leiderschap die zich meer richten op de persoonlijkheid van de leider, maar nog steeds als functie.
Leiderschap als persoonlijke ontwikkeling
Op zich ben ik blij met die ontwikkeling, maar ze is mij nog te instrumenteel voor eigen gewin. Liever zie ik leiderschap benadert als een richting, een ontwikkeling van een geestelijke houdingdie iedereen kan doormaken. Niet allemaal komend tot hetzelfde niveau, maar wel met aandacht voor dezelfde vaardigheden. Ik doel hier op het ontwikkelen van ons vermogen voor gerichte aandacht, zelfreflectie en bewustwording.
Deze brengen onmiddellijk verbetering in onze relaties met anderen. Het is een andere houding van geest, een die vanuit onze zelfgerichtheid meer oog heeft voor de ander en wat die nodig heeft. Door dit laatste krijgen we voor het eerst zicht op de wisselwerking – op de actueledynamiek tussen onszelf en de ander, waar we voorheen voornamelijk met de resultaten van onze zelfgerichtheid en inadequaat leiderschap geconfronteerd werden.
Leidingnemen als voorwaarde
Daarom wil ik voorstellen, voordat we ons weer verliezen in de kunst van het leidinggeven, dat we eerst leren leidingnemen. En wel over onszelf! Het is een wrange constatering dat we iemands competenties (vooruit, een beetje jargon moet kunnen) om leiding te kunnen geven los gekoppeld hebben van hun vermogen om leiding te nemen over zichzelf.
De retorische vraag die we in al deze aandacht rond leiderschap steeds zien terugkeren is: waarom hebben we zo weinig goede leiders? Om twee redenen denk ik:
1) ten eerste besteden we leiderschap uit aan anderen, en 2) we verwarren leidinggeven met leidingnemen. Uit mijn eigen lange ervaring weet ik hoe weerbarstig het proces is om baas in eigen geest te worden, maar dat is geen reden om het niet te doen. De voordelen zijn te groot.
Innerlijk Leiderschap
Als we beter willen worden in leiding geven dan moeten we eerst innerlijk leiding nemen. We weten allemaal uit ervaring hoe chaotisch onze geest is, hoe snel en vaak we afgeleid zijn, hoe volatiel onze emoties zijn, hoe lastig het is ons langere tijd te concentreren. En, het zijn precies die lastige zaken waar alle leidinggevenden in essentie het meest mee bezig zijn bij hun werknemers, de innerlijke voorwaarden voor prestatie.
Innerlijk Leiderschap begint met verantwoordelijkheid nemen voor de kwaliteit van onze eigen geest van waaruit onze handelingen voortkomen. Kwaliteit hier betekent alertheid en tegenwoordigheid van geest (mindfulness), en een compassievol hart. Innerlijk Leiderschap gaat over het trainen van je eigen geest, en niet die van een ander! Zoals het gezegde gaat: mind your own business, of beter gezegd: own your mind business!
Investering voor duurzaam resultaat
Hoewel we het in potentie in ons hebben, leert de praktijk dat we het moeten leren, stimuleren en vooral onderhouden. Niet alleen onze uiterlijke omgeving maar vooral onze innerlijkeomgeving, onze geest, moet duurzaam gemaakt worden. Het is de oude maar nog steeds ware essentie van verandering: verander de wereld en begin bij jezelf.
Train je geest, neem de leiding over jezelf en draag het beste bij dat je kunt. Nee, het is geen quick fix voor consumenten, maar een lange actieve investering die helder inzicht, gerichte aandacht, motivatie, discipline en doorzettingsvemogen vergt. Juist, basisvaardigheden van een waar (zelf)leider.
Lees meer van Ramo op BaasInEigenGeest
