Onlangs deed ik een paar uur antropologisch veldwerk in een bijeenkomst van theologen.
Conclusie: in deze stamcultuur lijdt men aan onderbenutting van het menselijk spelvermogen. Toegegeven, er werd gelachen en er was humor. Maar men was zo ernstig op zoek naar de definitieve verwoording van de kern dat men vergat dat men aan het spelen was, namelijk met betekenissen.
Het ging bijvoorbeeld over het godsbegrip en of je kunt zeggen dat God nog steeds handelt. En over de vraag of je de identiteit van christelijke gelovigen onderwerpen mag aan de toets van de algemene religietheorie. Ter bevestiging van mijn indruk dat het allemaal om een spel met betekenissen draaide, ging het ook nog over de betekenissen van Hebreeuwse en Griekse woorden – synoniem, of toch net niet? Maar ook hierbij bleef men hyper-serieus en was men zich van geen spel bewust.
Ik zat er bij en ik keek er met mijn antropologenblik naar. En ik dacht: wat zou er minder spanning op zo’n discussie staan als men door had dat men speelt… Niet een spelletje, nee, in volle ernst. Maar zonder uit te komen bij alleen maar die ernst.
Ik heb het niet zo op die ernstige zekerheden. Voor alle mensen, theologen inbegrepen, geldt immers dat ze weliswaar geweldige betekenisgevers zijn, maar even geweldig falen. Daarom gaat het zingevingspel ook al maar door. Juist omdat de menselijke mogelijkheden tot betekenistoekenning eindeloos zijn, schieten woorden steeds weer tekort. Heel vervelend en heel paradoxaal, maar wel een uitnodiging tot bescheidenheid.
Voeg daar nog de beperking bij dat het bij mensen hoort dat zij tegen grotere gehelen aanlopen die ze niet onder controle kunnen krijgen: natuur, dood, het kwaad, de samenleving, het zelf, en nog een paar. Religies bieden ter compensatie een aanspreekbaar groter geheel: het goddelijke /bovennatuurlijke / heilige, als welkome vluchtheuvel. Theologen hebben als dagtaak de aftastende inzichten over dit goddelijke grotere geheel te verkennen.
Zouden ze onder ogen durven te zien dat ze spelen, dan kan de angel uit een hoop straffe debatten getrokken worden. Dat zou de weldadige omgang met elkaar, als stamelende betekenistoekenners, bevorderen. En ook met ons, zoekende zingevers.
Ujukarin zegt
Ja in Kampen kan dat zelfs op straat voortwoeden ;-)
Maar terug naar de Dharma: Abidhamma-fans onder de boeddhisten zijn een sterk vergelijkbare diersoort, en schieten naar mijn gevoel ook geregeld door in het willen absoluteren. Zo ongeveer de vraagstelling ‘hoeveel dakinis passen er op de punt van een naald’ naar analogie van de Middeleeuwse ietwat ver doorgeschoten theologische discussies….
With folded palms,
G.J. Smeets zegt
Zo is het maar net. Ik citeer Herbert Bonewitz (Duitse nar, kun je googlen):
“Wenn einer in einem dunklen Keller eine schwarze Katze sucht, die gar nicht drin ist, dann ist das ein Psychologe. Wenn er dann auch noch ausruft: “Ich habe sie!”, dann ist es ein Theologe.”
G.J. Smeets zegt
“Religies bieden ter compensatie een aanspreekbaar groter geheel.”
Ik neem aan dat met ‘aanspreekbaar’ bedoeld wordt ‘besprekelijk’? En dat is niet bedoeld als semantisch spelletje : )
kees moerbeek zegt
Ujukarin, G.J. Smeets, anderen en ook ik kunnen grappen maken over die misleide godgeleerden, maar werp eens een blik naar binnen. By the way, als links iemand heb ik aan de VU gestudeerd. Een goede universiteit, maar met de mannenbroeders heb ik niks.
Sterkte met de zelfreflectie en schrik niet :-)
Sterkte op de Weg.
https://www.youtube.com/watch?v=QUzzivYjvRA
G.J. Smeets zegt
“…werp eens een blik naar binnen.”
Paternalistische parel voor dit zwijn, beste Kees. Je hebt geen idee hoeveel blikken er alhier reeds naar binnen zijn geworpen.
Overigens: op mijn Weg (hoofdletter van jouw) heb ik geen sterkte nodig. De weg zorgt voor zichzelf en ik volg gedwee. Gedwee? zul je zeggen. Ja gedwee. De puzzelwoordenboeken geven een idee van A tot Z:
1) Berustend 2) Bereidvaardig 3) Buigzaam 4) Dociel 5) Dienstwillig 6) Flexibel 7) Faciel 8) Gehoorzaam 9) Gezeglijk 10) Geduldig 11) Getemd 12) Gewillig 13) Handzaam 14) Handelbaar 15) Inschikkelijk 16) Krachteloos 17) Lijdzaam 18) Meegaand 19) Mak 20) Makkelijk…
en zo voort tot het einde van het alfabet.
kees moerbeek zegt
Oeps, dat was tegen het zere been. Ja kritiek op theologen mag wel, maar als het dichtbij komt oei, oei… :-)
Twee boeddhisten in discussie op BD
https://www.youtube.com/watch?v=iJfPV7HU1IM
Graag geen verkrampte reactie :-)))
Pigeon zegt
Theo-loog :-)
Win zegt
Jammer, onderwezen en geletterd maar de leer van de Boeddha is in geen enkele regel terug te vinden. Ook hier zie je dat het ego belangrijker wordt geacht dan je medemens. Laat hun. Ik moet denken aan de monnik die elke dag het biddende jongetje passeerde en dacht van: Wat zielig, hij bid en bid maar en er is echt niets om tegen te praten, ik zal hem dat eens vertellen. Voor deze kennisgeving was het jongetje gelukkig en functioneerde goed, na deze kennisgeving was het een verdrietig en dus niet gelukkig jongetje. Wanneer iemand zo denkt, voelt, en zich verbaal zo manifesteert prima toch? Zolang hij of zij er niemand pijn mee doet of disfunctioneert is er toch niets aan de hand? Door te benoemen dat je links of rechts, blauw of paars bent mis je al de hele voor geschiedenis van het boeddhisme (Daoïsme) . Gewoon antropologisch veld werk en oordeel niet!
Dharmapelgrim zegt
Onwillekeurig komen de volgende woorden in herinnering boven (uit de Snip&Snap Revue van Willie Walden en Piet Muyselaar, bij de oude sokken onder ons vast nog wel bekend) : “als Snip niet snapt wat Snap snapt, en Snap niet snapt wat Snip snapt… Enzovoort.” Mijn goede vader zaliger zei dan : “en zo lokte het ene woord het andere uit en kregen ze uiteindelijk toch nog ruzie.”
Het levert in ieder geval een gevarieerd landschap van geloven op.