Nederland kan niet trots zijn op zijn jeugdzorgbeleid. Dat is erop gericht de jeugd onder controle te houden, maar een kind groeit pas op als het gewaardeerd wordt. Na jarenlang klagen is de overheid nu bezig haar beleid bij te stellen. In 2011 werd de Kinderombudsman als waakhond over onze kinderen aangesteld. Dat gebeurde pas na lang politiek getouwtrek in de Tweede Kamer.
De goede wil is er, maar de drang naar controle heeft de organisatie van de jeugdzorg zo ingewikkeld gemaakt, dat er geen helende kracht van uitgaat. Door de alles overheersende controlecultuur zijn wel zeventien instanties bevoegd om te controleren. Het is deze controledruk die de karakterontwikkeling van het kind sterk blokkeert. Het kind ontwikkelt zich niet door controle, maar door ruimte voor zijn verwondering en voor zijn spel van zoeken en bewonderen. Dit leerproces van de waaromvraag is voor het kind een spannend avontuur, dat oncontroleerbaar is. Het komt op die manier tot een innerlijke zekerheid die houvast biedt in heel zijn leven.
Jammer genoeg wordt deze zoektocht van het waarom het kind ontnomen door de indoctrinatie van verstandelijke zekerheden. Die zijn controleerbaar en de Citotoets scoort hoog op het verstandelijke controleapparaat. Het overheidsbeleid heeft van de jeugdzorg een controleapparaat gemaakt. Daardoor heeft het kind weinig kans om als kind op te groeien. Het kind moet volwassen zijn. Men vergeet dan dat het geluk van de mens gedragen wordt door ons innerlijke kindzijn.
Het geluk van de mens ontplooit zich door de verwondering over het leven, de zorg voor het leven en de verantwoordelijkheid voor het leven. Het wordt ervaren als een diep verlangen naar waardering, dat zich voltrekt in een menselijk contact van liefde. Dat schept ruimte voor het kind om zich te verwonderen. Te sterke controle kan deze vrijheid van het kind verstikken. Het kind tracht die controle te ontlopen en kan dan op gevaarlijke zijsporen verdwalen. Het is dan niet verwonderlijk dat dit gedrag misdadige vormen kan aannemen.
Een gezonde jeugdzorg gaat niet uit van controle als uitgangspunt maar van waardering. Recidivisten voelen zich in de gevangenis thuis omdat ze daar gewaardeerd worden, buiten de gevangenis niet. Hangjongeren blijven aan elkaar hangen omdat ze zich door hun groep gewaardeerd voelen, daarbuiten niet. Waardering is het diepste verlangen van de mens en de belangrijkste bron van zijn levenskracht. In elke mens leeft een diep verlangen naar iets moois. Heling van gebroken jongeren zal daarom alleen slagen als we van deze kracht gebruikmaken en uitgaan van een waarderingssysteem van begrip en liefde. Als ik op mijn eigen gevoeligheid inga, ontdek ik hoe positief ik reageer op iemand die me waardeert. Het is de waardering die de mensen kan aanzetten om te doen wat ze moeten doen.
www.pauldeblot.nl
