Een aanslag in Boston is kennelijk wat anders dan een aanslag in Afghanistan, Pakistan, Irak of Israël. Een Amerikaan is meer verwant aan ons dan een Pakistaan. De dood van een medemens doet ons ook meer dan de dood van een mug.
Hoe meer de identiteit van de ander overeenkomt met de mijne hoe meer ik betrokken ben. Dat is niet raar, maar het verklaart wel waarom het volgende Tibetaanse slachtoffer in het Boeddhistisch Dagblad gemeld wordt, maar niet in het journaal en waarom we ons meer zorgen maken om Tibetanen dan om Uyghuren.
Het verschil in nieuwswaarde laat, op een veilige manier, zien dat we verschil maken in de waarde van leven. Bij de vraag wie de aanslag gepleegd heeft speelt de identiteit ook een rol. Als het een blanke Amerikaan is dan wordt hij persoonlijk aansprakelijk gesteld, als het een moslim zou zijn dan lopen we weer kans op vergeldingen waarbij meer slachtoffers vallen. Ik hoop dat het een Amerikaan is, iemand anders hoopt misschien op een moslim.
In het Boeddhistisch Dagblad was deze week het nodige te doen rond Rients Ritskes. Het ging om de vraag of Ritskes terecht de titel van ‘zenmeester’ gebruikt. Volgens de traditie waar hij zegt deel van uit te maken mag je dergelijke titels alleen gebruiken wanneer je leraar daar toestemming voor geeft.
Dat een traditie regels instelt voor het gebruik van titels is uiteraard voorstelbaar. Een titel suggereert kwaliteit, het is echter nooit een garantie. Een titel is een verwijzing en het is altijd de vraag of de verwijzing terecht is. Niet alleen of er toestemming voor gegeven is maar ook of de titelhouder wel echt kwaliteit heeft. Wanneer je bij een leraar een kijkje gaat nemen kun je je vooraf best laten leiden of inspireren door titels en andere lofprijzingen maar, eenmaal daar zul je toch vooral zelf moeten kijken of je daadwerkelijk de beloofde kwaliteit in de leraar terug vind.
Het gebruik van een titel en het al dan niet juist interpreteren van traditionele vormen zegt niet zo veel over de vaardigheden van iemand om anderen iets te leren. Vorm en inhoud kunnen elkaar ondersteunen maar zijn niet hetzelfde en kunnen elkaars plaats niet innemen.
Zo af en toe werd in de discussie ook de maandelijkse bijdrage genoemd voor de lerarenopleiding van Zen.nl. Een flink bedrag, maar een jarenlang verblijf in een klooster is ook een behoorlijk offer met een financiële kant. Iets betalen wat gevraagd wordt is echter wel wat anders dan dana (een vrijwillige bijdrage). Het probleem kan niet zijn dat je boeddhistische oefening wat kost, maar heeft kennelijk te maken hebben met de vorm waarin. Een duidelijk prijskaartje vooraf riekt naar commercie. Als het er dan ook nog eens de schijn van heeft dat er iemand rijk van wordt lijkt dat in strijd met boeddhistische waarden. Dat er iemand rijk wordt door ongezonde levensmiddelen aan jongeren te verkopen vinden we kennelijk minder problematisch dan dat iemand geld verdient door mensen methodes aan te leren die bijdragen aan hun welbevinden.
Ik hoop vooral dat zij die les gehad hebben van Ritskes niet verleidt zullen worden om het resultaat van hun inspanningen te meten aan de hand van een discussie over een titel in plaats van te kijken naar wat het hun voor hun dagelijks leven opgeleverd heeft. De vraag is niet of je verworven titel als zenleraar terecht is maar of je er een beter mens van geworden bent dat makkelijker om kan gaan met wat je tegenkomt.
Buiten het boeddhistenland worstelt Nederland met boodschappen van hoop en vrees. Het koningslied is klaar en is een geweldige boost van samenhorigheid en optimisme. Dit zou best weleens een grotere bijdrage aan economisch herstel en consumenten vertrouwen kunnen zijn dan de oproep van Mark om de oude auto te vervangen en een nieuw huis te kopen. En dat niet alleen om dat Halbe er meteen achteraan riep dat je beter wel even tot september kunt wachten. Het laat ook zien wat er voor ons geluk werkelijk toe doet. Het gevoel niet alleen te staan, afgescheiden van alle andere individuen, maar de ervaring van verbondenheid en de ander oprecht het beste wensen dat doet ons goed. Dus, boeddhisten, grijp je kans, leer de tekst uit je hoofd zodat je op 30 april mee kunt profiteren van het positieve effect van deze burgerlijke actie. Integreer het in je beoefening van compassie of liefdevolle vriendelijkheid.
Gonda zegt
Een leuk stukje met heldere observatie’s, alleen het koningslied ga ik echt niet meezingen hoor, afgezien van de abominabele kwaliteit van muziek en tekst vind ik het moeilijk om het toneelstukje met betrekking tot het koningschap mee te spelen.
Chris zegt
Het koningslied wekt heel veel niet-heilzame gedachten en gevoelens in mij op, dus houd ik het ver van mij en mijn dharma-beoefening vandaan.
Marcel Berkien zegt
Kleine grammaticale fout in een verder goed stuk: …Ik hoop vooral dat zij die les gehad hebben van Ritskes niet VERLEIDT zullen…
De essentie van wat de heer Keurntjes schrijft is duidelijk navoelbaar – een titel op zichzelf zegt inderdaad helemaal niets. De subtiele verwijzing naar producenten van levensmiddelen is prachtig. Vrijwel alleen kritische websites zoals van Kassa en anderen prikken regelmatig de voedingsballon door, terwijl in de winkels zowat niets verkrijgbaar is dat niét van die producenten afkomstig is. We nemen vervolgens nog een hap en gaan over tot de orde van de dag. Ook ik. Gelukkig helpen de voedingsschandalen ons aan meer aandacht voor biologisch geproduceerde levensmiddelen en eerlijke informatie over wat er eigenlijk in het eten zit.
De discussie over het vermeende inkomen van mensen als Rients Ritskes en de prijskaartjes die aan de diverse boeddhistische leergangen hangen kan wat mij betreft prima gevoerd worden. Misschien dat we meer aandacht kunnen geven aan het belang van dana (vrijgevigheid), óók in tijdens van crisis.
En dat Koningslied…? Het lijkt er helaas op, dat het binnen “ons” Nederland alleen nog maar tot verdeeldheid (wel mooi, niet mooi) leidt. Jammer. Over smaak valt niet te twisten, maar als het een doorsnede zou moeten zijn van de gehele bevolkingsgroep in dit land slaat het mogelijk de plank wel mis. Ik zing niet mee, inderdaad.
Tom zegt
Dat ik een officieel erkend en geldig rijbewijs heb, maakt mij niet per definitie een goede chauffeur.
Taal- en cultuurverschillen kunnen evt een oorzaak zijn van het kennelijke misverstand tussen RR en zijn “meester” (Die overigens soms erg ongenuanceerd reageerde). Stel dat RR met opzet onjuist heeft verklaard officieel tot meester te zijn geworden. Maakt dat hem een slechter mens? Maakt het hem tot een beter mens? Als er opzet in het spel zou zijn, dan zijn het imago en de identiteit van RR niet hetzelfde en zit er iets niet lekker bij RR zelf. Waarom heeft hij die titel zo hard nodig dat hij die “valselijk” aanneemt? In het geval van opzet kunnen we RR alleen de helpende hand toesteken omdat zijn imago en identiteit niet het zelfde zijn. Dat voelt vast niet prettig. Er kan ook gewoon een verschil van interpretatie, ingegeven door taal- en cultuurverschillen, zijn opgetreden. Opmerkelijk dat de meeste mensen eerder van opzet uitgaan dan van een interpretatieverschil….. Zoals de waard is?? Maar wat maakt het antwoord uit? Immers, je kunt er niets mee en dat zou je ook niet moeten willen kunnen. Wie zijn wij om te oordelen over iets waarvan we in de verste verte niets weten? Kennelijk voelt het goed om te oordelen, op basis van aannames die we zelf maken naar aanleiding van wat we erover hebben gelezen (hetgeen slechts een fractie van het totaal is) Zolang RR volgelingen heeft die zich goed voelen met wat hij voor hen doet en ze staan daarmee beter in het leven (richting boeddhistische leer)wat doet die hele discussie er dan nog toe?? Leven en laten leven en zelf leven naar hetgeen oprecht goed voelt, ongeacht wat anderen doen, denken of laten…… Je hoeft geen boeddhist te zijn om een sober en zuiver leven te leiden…..
Pjotr Bos zegt
Tom leuk om te lezen hoe je hier live on the spot nadenkt! Maar die Japanner is nooit zijn meester geweest maar een vriend.En daardoor alleen al kan hij geen meester gemaakt worden door hem. RR geeft nu zelf aan dat hij onofficieel door hem tot meester is benoemd. Maar noemde zich jarenlang wel officieel meester. Als men doorvroeg in het verleden dan pas gaf hij toe dat hij niet officieel meester is. Waarom moet men eerst doorvragen? Dat vind ik toch een belangerijke vraag. Waarom zet hij niet meteen overal neer dat hij Onofficieel tot Meester benoemd is?
Nu over wat als mensen gewoon blij worden van Rients lessen en stijl? In principe is daar dus helemaal niks mis mee! Maar dan moet je geen gebruik maken van leugens over je meesterschap om je eigen ‘geluk en succesvol leven stijl’ in te pakken als authentiek Rinzai Zen. Want het is wel verrekte handig om mee te liften op een bestaande traditie! Hij heeft slim gebruik gemaakt van de Zentraditie. Als hij van meet af aan eerlijk was geweest en in zijn omschrijving iets geschreven had als “leer bij mij gelukkig en succesvol worden” Daarbij maak ik gebruik van zazen een techniek die ik geleerd heb uit het zenboeddhisme om je beter te kunnen concentreren. etc. etc. en verder ZEN en Boeddhisme erbuiten had gelaten. Of hooguit geinspireerd door zen en dergelijke. Dan was er niks aan de hand geweest be my guest en veel succes met je onderneming Rients. Maar dan had ik nooit getekend voor een cursus en/of opleiding! Want ik was opzoek naar authentiek Zen. En dan moet je je school niet Zen.nl noemen terwijl het geen Zen is. En als er eerlijk bijstond ik ben onofficieel zenmeester gemaakt, ja wie wil dat hebben? Niet iemand die serieus Zen wil beoefenen. Een echte officiele titel verkoopt denk ik gewoon wat beter… ik begin in de herhaling te vallen. Maar zoals je waarschijnlijk merkt ik ben klaar met Rients.
Ron Sinnige zegt
En voor alle duidelijkheid: ook onofficieel heeft Tsushimoto Roshi hem nooit zenmeester gemaakt. Hij is bij lange na niet gekwalificeerd, op wat voor manier dan ook. Niet in trainingstijd onder een echte zenmeester, niet in zijn begrip van of inzicht in waar het in het (zen)boeddhisme om gaat (want dat heeft hij niet), niet in de ethische aspecten ervan. Dat van die ‘onofficiële benoeming’ is alleen een ‘spin’, een uitvlucht, een nieuwe leugen, in een uiterste poging geen gezichtsverlies te lijden.
Angeline van Doveren zegt
Jazeker doet de discussie ertoe, Tom. Het ‘je goed voelen’ is hier niet voldoende – niet in de laatste plaats omdat de vrijblijvendheid die ervan getuigt ieder fundamenteel gesprek doodt. Dit getuigt niet alleen van ongewenst relativisme, maar ook van een fundamenteel dedain tegenover de medemens, tegenover waarden en tegenover idealen. Het is moreel relativisme – iets dat haaks staat op de kritische, omvormende potentie van welke vorm van spiritualiteit dan ook; ook die van boeddhisme, ook die van zen.
Ron Sinnige zegt
En boem! Strakker dan de tweede goal uit de hattrick van Robin van Persie tegen Aston Villa die United kampioen maakte. Epic… Ik had het zelf niet beter kunnen verwoorden :-). Sterker nog: dit wilde ik altijd al zeggen. Dat is dus een dikke vette mee eens. Woord voor woord genieten.
Ronald de Caluwé zegt
Dank voor het mooi verwoorden van een gevoel dat bij me opkwam.
Angeline van Doveren zegt
In 2010 schreef ik een masterthesis voor Filosofie van Management en Organisatie, met de titel: Spiritualiteit en werk / mythe en markt voorbij.
Daarin presenteer ik onder meer zen.nl als voorbeeld van vermarkting van spiritualiteit. Vanuit een wijsgerig spiritualiteitsbegrip formuleer ik kritiek op deze praktijk.
Het verheugt mij dat er momenteel openlijk meer kritische vragen worden gesteld rondom de praktijk van dhr. Ritskes.
De thesis kun je downloaden vanaf mijn Linkedin pagina.
Joop Romeijn zegt
Hallo Angeline
Ik heb je thesis gedownload en ben hem aan het lezen.
Inspirerend, is mijn eerste indruk.
Ik zou hem graag willen samenvatten (met veel citaten denk ik) en van mijn commentaar voorzien op mijn blog.
Is dat akkoord?
Angeline van Doveren zegt
Het is prima als je mijn thesis samenvat en van commentaar voorziet op je blog. Ik ben blij dat hij nu, na een paar jaar, iets kan betekenen voor de actualiteit, en kan helpen om samen verder te denken.
Je zult begrijpen dat ik het op prijs stel als je de bron (titel thesis en auteur) bij je gedachtengang vermeldt.
Joop Romeijn zegt
Angeline, als ik ga schrijven, vermeld ik zeker je thesis als bron.
‘Als’ want de materie van je thesis is ingewikkeld; en nog ingewikkelder moet ik het maken.
Jij concludeert ‘Zen.nl als voorbeeld van vermarkting van spiritualiteit ‘; terwijl ik Zen.nl zie als vermarkting van het boeddhisme , wat o.a. blijkt uit het feit dat aspect ‘dukkha'(lijden) wordt vergeten en ook de ethische dimensie genegeerd.
Vraag is dus hoe ‘spiritualiteit’ en ‘boeddhisme’ zich (in termen van jouw thesis) t.o.v. elkaar verhouden.
Wellicht kunnen we eerst per mail van gedachten wisselen, mijn adres is jwromeijn (at)hotmail (punt) com
Angeline van Doveren zegt
Beste Joop, wat geweldig dat je zo met mijn thesis aan de slag bent!
Een inhoudelijke reactie op je vraag stuur ik naar het mailadres dat je hebt opgegeven.
Pjotr Bos zegt
Ik voel de noodzaak me op te stellen als contact persoon/ervaringsdeskundige. Ik kom uit Zen.nl Eindhoven. Ben daar weg gegaan. Als mensen uit de Zen.nl sangha problemen mochten hebben met de huidige kwestie dan mogen ze me gerust mailen op mu.ras(at)me.com (at) is uiteraard @.
Angeline van Doveren zegt
Dag Pjotr. Ik herinner me nog je oprechte toewijding met zen. Je straalde, je had een weg gevonden. Toen had ik iets moeten zeggen tegen je, maar ik had het gevoel dat ik dan een vogel uit de lucht zou schieten. Dus zei ik niets – denkend: dit is zijn weg, ik ben geen zenleraar maar een gewone passant met een professionele liefde voor levensvragen, een ‘hobbyist’ zei dhr. Ritskes nog tegen me in Japan. Ik moet dus afblijven van wat zo kostbaar is voor mensen als Pjotr, dacht ik.
Zo zag ik meer mensen bij zen.nl – en ook op andere plekken waar boeddhisme, al dan niet tussen aanhalingstekens, in het westen beoefend wordt. Mensen die in hun enthousiasme, toewijding en verwachtingen kwetsbaar zijn.
Nu zal ik nooit meer zwijgen als ik zulke mensen ontmoet. Want, leraar of niet, men dient zijn broeder te hoeden – en dit is niet eens in tegenspraak met de boeddhistische leer, voor wie daar belang aan mocht hechten.
Gister zag ik de film Hannah Arendt. Ik adviseer ieder, boeddhist, ‘boeddhist’, of Yen.nl-‘boeddhist’, om deze film te zien, want Arendt leert (en met haar vele andere filosofen): blijf altijd denken, argumenteer, en leg de vinger op de blinde vlek die mensen samen creëren – ook al verlies je er je dierbaarste vriend door.
Dat denken waar Arendt op doelt is overigens een ander denken dan’denken wat je wilt denken’ en dat je voor veel geld blijkbaar nog kunt leren ook – om er dan meteen ook maar het leren voelen achteraan te doen.
Pjotr Bos zegt
Hoi Angeline,
Bedankt voor je medeleven! Ja ik denk dat het zo goed is verder. Meerdere mensen hadden al zo hun kritiek op Ritskes’ aanpak geuit naar mij. Maar ik was niet zo bezig met Ritskes. Nu achteraf had ik misschien eerder mogen luisteren. Maar het is beter zelf tot conclusies te komen. Ik was me al door eigen toedoen aan het losweken van Zen Nl. Deze kwestie was de definitieve druppel. Waar ik het eerder over had kritiek op Ritskes’ aanpak, bijvoorbeeld: Ja ik vind het toch vreemd. Stel de pastoor zet een bord buiten met: nu gratis weesgegroetjes leren bidden. Laat staan er geld voor vragen!
Tom zegt
Angelique, ik heb je reactie gelezen, maar kan me er niet helemaal in vinden. Wel zie ik beter dan ervoor wat Ritskes bij sommige mensen heeft aangericht. Dus dank voor je reactie. Hieronder een quote uit het stuk van Robert dat precies verwoord wat ik bedoel. Ik ben niet sterk met schrijven dus wellicht is wat van mijn hand is anders overgekomen dan bedoeld. Hieronder de betreffende quote.
“Ik hoop vooral dat zij die les gehad hebben van Ritskes niet verleidt zullen worden om het resultaat van hun inspanningen te meten aan de hand van een discussie over een titel in plaats van te kijken naar wat het hun voor hun dagelijks leven opgeleverd heeft. De vraag is niet of je verworven titel als zenleraar terecht is maar of je er een beter mens van geworden bent dat makkelijker om kan gaan met wat je tegenkomt.”
Angeline van Doveren zegt
Tom, zou je kunnen aangeven waar je je niet helemaal in kunt vinden in mijn gedachtengang? Wat is het precies, en wat heeft je citaat van Robert daar mee te maken? Ik begrijp namelijk niet wat je bedoelt te zeggen, en zie ook geen relatie met je citaat en hetgeen ik schreef in reactie op Pjotr.
Tom zegt
Ik reageer op jouw reactie n.a.v. de mijne eerder……
Angeline van Doveren zegt
Dank je Tom, nu is het me al iets duidelijker in welke richting je denkt. Maar nog steeds zou ik dan van je willen weten waar je je precies niet in kunt vinden, en vooral ook waarom dat zo is. Op die manier krijgt ons gesprek meer kwaliteit, in plaats van te blijven steken in een vrijblijvend tegenover of naast elkaar plaatsen van willekeurige posities waar we dan verder niets mee doen – een manier van ‘discussieren’ die in onze tijd vaak wordt verward met respect, en die mijns inziens mede de oorzaak is van de situatie rondom dhr. Ritskes en van nog vele andere maatschappelijke problemen. Juist door precies te zijn en te argumenteren helpen we elkaar om wijzer te worden; en precies dat nu is een teken van respect naar de ander. Dus: graag je hulp – maak me wijzer!
Tom zegt
Of ik je (nog) wijzer kan maken weet ik niet, maar wat ik oprecht niet kon delen was dat mijn vraag “wat de discussie er nog toe deed” zou leiden oa tot een fundamenteel dedain tegenover de medemens. Het ging mij erom dat als de leerlingen van Ritskes door zijn lessen voor zichzelf het gevoel hadden er beter van te zijn geworden de discussie “an sich” er niet zo veel meer toe deed. Robert schreef dat op een betere manier neer dan ik me kon uitdrukken, vandaar dat ik zijn tekst had gequote.
Ik stel het bijzonder op prijs om zo met je van gedachten te kunnen wisselen. De hele discussie rondom RR leek een winnaar/verliezer discussie te worden terwijl er in mijn optiek alleen verliezers zijn geweest, die allemaal een les hebben geleerd.
Angeline van Doveren zegt
Ik begrijp je vraagtekens bij mijn opmerking, Tom, en wilde jou ook niet van dédain beschuldigen. Mij ging het er echter om, om de vinger op een algemene blinde vlek te leggen. Dan kan het helpen om een zware term (dédain) als rhetorisch middel in te zetten.
Ook ik stel deze gedachtenwisseling met jou op prijs, Tom. Het gaat inderdaad niet om een winnaar/verliezer discussie, maar om een fundamenteel maatschappelijk-cultureel probleem. Daar moeten we met elkaar langzaam over nadenken, en elkaar voortdurend om verhelding en argumenten blijven vragen.
Tom zegt
Zo is het Angeline! Alleen zo blijft dialoog met een ieder mogelijk!