Gooood-evening! boeddhisten in de Lage Landen

Hoe gemakkelijk vraag je niet aan een buurman of je zijn boormachine, grasmaaier of trapje even mag lenen. Niemand kijkt daar vreemd van op. Het wordt zelfs trendy dat niet alle mensen in een straat een eigen boormachine bezitten, maar dat meerdere mensen in die straat daar gebruik van maken. De een heeft een boormachine, de ander is handig met het zetten van een schutting of kookt altijd te veel. In Twente en de Achterhoek waar Chef woonde, heet dat noaberschap, buren staan elkaar met raad en daad bij. Tijdens hun leven en bij dood.

In België dienden twee politieke partijenbegin dit jaar een wetsvoorstel in dat het weggeven van vakantiedagen mogelijk zou maken aan mensen die daar een grote behoefte aan hebben. Ze lieten zich inspireren door de Franse sinds 2014 bestaande Wet Mathys. Die wet is genoemd naar een jongen die vier jaar tegen kanker vocht. Zijn vader wilde zoveel mogelijk bij zijn kind zijn, maar had al zijn vakantiedagen al opgebruikt. Zijn collega’s deden hem toen 170 dagen cadeau.

De Franse wet geeft een strikte omschrijving van de omstandigheden waaronder vakantiedagen kunnen worden weggeschonken. Het moet gaan om kinderen die zoals Mathys langdurig en ernstig ziek zijn.

In het eerste jaar nadat de wet werd ingevoerd werd in vijftien bedrijven een beroep gedaan op de regeling. De vraag is minimaal. Belangrijker is de solidariteitsgedachte die er achter zit. Je laat mensen niet in de kou staan. Dit is de zogenaamde participatiesamenleving in volle glorie. Het was de Nederlandse koning Willem-Alexander die in 2013 bij het uitspreken van de Troonrede deze vorm van solidariteit voor het eerst breed bekendmaakte.

‘Van iedereen die dat kan, wordt gevraagd verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar eigen leven en omgeving. Wanneer mensen zelf vorm geven aan hun toekomst, voegen zij niet alleen waarde toe aan hun eigen leven, maar ook aan de samenleving als geheel. Zo blijven Nederlanders samen bouwen aan een sterk land van zelfbewuste mensen. Een land met een compacte en krachtige overheid, die ruimte geeft en kansen biedt waar het kan en beschermt als dat nodig is, zodat niemand tussen wal en schip raakt’.

Nou is er op die krachtige Nederlandse overheid veel af te dingen met tienduizenden daklozen, florerende voedselbanken en anderhalf miljoen mensen die nauwelijks rond kunnen komen. Maar het idee om bij een terugtrekkende overheid meer voor elkaar te zorgen spreekt Chef aan.

Critici zeggen dat een participatiesamenleving alleen mogelijk is als er wat te delen is. Een potje soep, gereedschap, het aanleggen van een speeltuintje. Als je een ziek kind hebt en je bent zzp’er of je werkt in een klein bedrijfje, dan is het gedaan met de solidariteit. Noaberschap kan nooit de zorgtaak van de overheid vervangen. Al zou die dat wel al te graag willen.

De gedachte en de praktijk om zonder dwang of opdracht elkaar bij te staan, contacten met elkaar te leggen, te klussen, te lachen en te huilen, wie kan daar op tegen zijn? Dat heet toch samen leven.