De ‘drie vergiften’ bij de boeddhistische televisie

Hoe jammer blijft het dat de Nederlandse politiek de boeddhistische omroep (BOS) de nek om heeft gedraaid. Waardoor er op 1 januari 2016 een eind komt aan de uitzendingen van de boeddhistische radio- en televisie- die als organisaties vrijwel uniek zijn in de boeddhistische mediawereld. Juist nu, in een wereld die alleen maar angst en zorgen opwekt,  is er behoefte aan een instituut, dat de boeddhistische boodschap van liefdevolle vriendelijkheid en compassie in gezamenlijkheid en krachtig uitdraagt. De koopman won het in dit geval van de dominee.

Laetitia Schoofs, directeur BOS: ‘De boeddhistische omroep staat niet buiten de samenleving en wil voeding bieden aan maatschappelijke discussies. Het is belangrijk voor ons om te laten zien dat de uitgangspunten van het boeddhisme, 2500 jaar oud, ook vandaag de dag van waarde zijn.’ Die uitgangspunten worden meer nog dan voorheen, zo lijkt het, vertolkt in de huidige productie van de boeddhistische omroep in Nederland. Vanaf morgen zondag twaalf april 2015, begint de BOS-  met een samenvattende uitzending,  met het vertonen van een driedelige serie over de drie vergiften in het boeddhisme: woede, verlangen en onwetendheid.

Op de plank in Hilversum ligt ook een filmportret van Frank Uyttebroeck, boeddhistisch leraar bij Tegen de stroom in, een Nederlandse sangha binnen het Westers boeddhisme van de Amerikaanse leraar Noah Levine.  Vroeger was hij een ‘professionele klootzak’, zoals hij zelf zegt- al schijnt dat volgens reacties op zijn Facebookpagina wel mee te vallen, verslaafd aan ‘egoïne’. Via Franks verhaal en dat van de mensen die hij begeleidt, zien we hoe boeddhistische beoefening bijdraagt aan het doorbreken van onze verslavingen en gewoontepatronen. De film wordt op zondag 24 mei uitgezonden.

Maar nu eerste het drieluik ‘De Drie Vergiften’.

Al het lijden is volgens de Boeddha terug te voeren op drie negatieve emoties: woede, verlangen en onwetendheid. Boeddha noemde ze de drie vergiften. Maar hoe komen ze tot uiting in de moderne samenleving? De drie documentaires die hiervan het resultaat zijn – Pekka (Alexander Oey), Schuldenaars (Ingeborg Jansen) en Georgica (Katelijne Schrama) – worden achtereenvolgens op 14, 15 en 16 april 2015 om 23:00 uur uitgezonden op NPO2.

Voorafgaand aan het drieluik wordt op NPO2 de beschouwende film De drie vergiften uitgezonden. Hiervoor sprak regisseur Alexander Oey met verschillende boeddhisten en andere deskundigen. Matthieu Ricard, boeddhistisch monnik en schrijver legt uit wat de drie vergiften zijn en waarom deze negatieve gevoelens zoveel aandacht krijgen binnen het boeddhisme. Ook komen onder andere filosofen Henk Oosterling en Jan Bor, Matthijs Schouten, zenbeoefenaar en psychiater Edel Maex  en de ex-bankier Sander Tideman aan het woord.

Pekka

In Pekka wordt het begrip woede belicht. Op 7 november 2007 liep de 18-jarige Pekka-Eric Auvinen om 11:44 uur zijn middelbare school in het Finse plaatsje Jokela binnen met een semiautomatisch pistool. In de veertig minuten die volgen schiet hij acht mensen dood, onder wie de schoolzuster, de directrice en uiteindelijk ook zichzelf. Waar de motieven van dit soort ‘school shooters’ meestal een bron van mysterie blijven, weet filmmaker Alexander Oey diep door te dringen in het hoofd én de omgeving van de getroubleerde Pekka.

Aan de hand van archiefmateriaal, chatsessies op het web en interviews met verschillende betrokkenen in het plaatsje Jokela, onder wie de ouders van Pekka, wordt laagje voor laagje duidelijk hoe een ogenschijnlijk ‘normale’ jongen transformeert tot een moordenaar.

Schuldenaars

In Schuldenaars wordt het vergift hebzucht belicht. Iedere week worden door de Rotterdamse rechtbank veel mensen failliet verklaard. Persoonlijk, of met hun bedrijf. Mensen die dit overkomt komen in een heel andere wereld terecht: opeens hebben ze niets meer en hebben ze voor elke beslissing en uitgave de toestemming van een curator nodig. Veel mensen schamen zich. Al konden ze er niets aan doen en kan het haast iedereen overkomen, de buitenwereld kijkt daar toch anders tegenaan. Schuldenaars volgt een aantal mensen die failliet gaan en laat zien hoe deze wending hun kijk op het leven en zelfbeeld verandert.

Georgica

De Nederlandse boer en politicus Sicco Mansholt, was als minister en eurocommissaris van Landbouw na de Tweede Wereldoorlog groot pleitbezorger van grootschalige landbouw. In zijn nadagen kreeg hij spijt van zijn beleid. Op zijn sterfbed zou hij Vergilius’ klassieke lofzang Georgica hebben gelezen, waaruit hij lessen haalde over de verhouding van de mens tot de natuur.

Deze uitzending gaat over onwetendheid. Wat vinden moderne boeren van deze lofzang? Sommige dingen zijn hetzelfde gebleven: de seizoenen, de grond en het weer. Maar verhalen over wat er is veranderd komen ook naar boven. Gaandeweg wordt het de kijker duidelijk hoe weinig wij nog weten over de herkomst van ons voedsel, de impact van de massaproductie en de werkelijkheid die schuilt achter genetisch gemanipuleerd voedsel. In hoeverre beseffen wij als consument nog onze afhankelijkheid van de aarde en onze plaats in het geheel?