• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Hans van Dam » Nietzsche noch zen; beweringen weerleggen zonder beweringen

Nietzsche noch zen; beweringen weerleggen zonder beweringen

17 april 2016 door Hans van Dam

Nietzsche nor zen; overcoming propositions without propositions.

Yanyang: Wat als je niks meer hebt?

Zhaozhou: Weg ermee.

Yanyang: Ik heb niks meer, zeg ik u.

Zhaozhou: Sleep het dan maar met je mee.

(koan 277 uit Het Ware Dharma Oog)

Beste Hans,

Zoekend naar nieuwe perspectieven op spiritualiteit stuitte ik op het proefschrift Nietzsche and Zen. ‘Self-overcoming without a Self’ van hoogleraar boeddhistische filosofie André van der Braak.

In dit boek interpreteert hij zen als een niet-propositionele weg naar een niet-propositionele waarheid. Ik moest meteen aan jou denken.

Zou jij spiritueel niet-weten omschrijven als een niet-propositionele waarheid? Zo ja, zou dat dezelfde kunnen zijn als de niet-propositionele waarheid van zen?

Is niet-weten net als zen behalve een niet-propositionele waarheid tevens een niet-propositionele weg? Zo ja, wat houdt deze weg precies in en wat is het verschil met de niet-propositionele weg van zen?

Beste Frits,

‘Niet-weten is een niet-propositionele waarheid’ is een propositie. Als deze propositie waar is behoort ze per definitie niet tot het niet-weten dat ze probeert te definiëren.

Wat is dat eigenlijk, een niet-propositionele waarheid, en wat is precies het verschil met een niet-propositionele onwaarheid dan wel leugen? Boeiende besognes die in bruisende breinen tot briljante boeken vol pakkende proposities leiden.

Mij pakken ze niet meer; sinds mijn palingwording kan niets of niemand mij nog boeien, ikzelf al helemaal niet. Een kwestie van spartelen en spelen – dartele spiritualiteit.

Sowieso bedient een agnost zich niet van proposities of van non-proposities maar van opposities. Spreken hoeft niet meer, behalve soms eens tegen. Zijn gedachten zijn als contrapunten bij de punten van de wijze. Hij biedt tegenwicht aan diens gewicht, om het evenwicht te bewaren. Om zich van gewichtigheid te vrijwaren. Om zijn gewichtloosheid te verzwaren.

Ik vrees dat je in een lege vijver zit te vissen. Probeer het anders eens bij André.

Frits: Zie jij zen als een niet-propositionele waarheid?

Hans: ‘Zen is een niet-propositionele waarheid’ is een propositie. Als deze propositie waar is behoort ze per definitie niet tot de zen die ze probeert te definiëren.

Wat is dat eigenlijk, een niet-propositionele waarheid, en wat is precies het verschil met een niet-propositionele onwaarheid? Boeiende besognes die in bruisende breinen tot briljante boeken vol pakkende proposities leiden.

Ik vrees dat je in een lege vijver zit te vissen. Probeer het anders eens bij André.

Frits: Even afgezien van de niet-propositionele waarheid, is niet-weten volgens jou net als zen een niet-propositionele weg?

Hans: Wat moet iemand die afziet van de niet-propositionele waarheid met een niet-propositionele weg?

Frits: André van der Braak schrijft over Nietzsche, de filosoof van het nihilisme, maar allemachtig, jij kan er ook wat van.

Hans: Nihilisme is de niet-lege leer dat er geen grondwaarheden bestaan. Als deze propositie waar is dan bestaat er toch een grondwaarheid en is ze alsnog onwaar. Een prachtparadox waarin het fijn filosoferen is, maar geen niet-weten.

Ik vrees dat je in een lege vijver zit te vissen. Probeer het anders eens bij André.

Frits: Is dit soms een voorbeeld van een niet-propositionele weg?

Hans: Eerder een voorbeeld van een propositionele niet-weg.

Frits: In zijn proefschrift voert André een chanmeester ten tonele, ene Linji, die stelt dat verlichting verwijst naar een waarheid voorbij de woorden.

Hans: Nooit van gehoord.

Frits: Haha.

Hans: Waarheid is een woord. Verlichting is een woord. Voorbij de woorden is een woord.

Frits: ‘Verlichting verwijst naar een waarheid voorbij de woorden’ is een propositie, wou je zeggen. En als die propositie waar is, dan behoort ze per definitie niet tot de verlichting die ze definieert.

Hans: ‘Verlichting’ ook niet, als die propositie al waar is.

Frits: André heeft het in zijn ondertitel over ‘Self-overcoming without a Self’. Ben jij het met hem eens dat wij geen zelf hebben en daarom voor de paradoxale opdracht staan zelfloos het illusoire zelf te doorzien?

Hans: Om nog maar te zwijgen over het illusoire niet-zelf.

Frits: Dat wij geen zelf hebben is volgens jou ook een illusie?

Hans: Tenzij dat ook een illusie is.

Frits: Bedoel je dat zelf en niet-zelf beide illusoir zijn? Geen atman, geen anatman?

Hans: Ik ben een gat, man, riep de gatman.*

Gatman: 1. Iemand die niet weet wie of wat of dat hij is; synoniem: agnost. 2. Incourante vertaling van anatman; antoniem: watman.

Frits: Werk nou eens een beetje mee.

Hans: Probeer het eerst maar bij André.

De lachende Boeddha met snor

Dit is de Lachende Boeddha alias Maitreya, de ongeboren bodhisattva die lucht en licht wil brengen in bedompte bovenkamers en duistere achterkamers. Het is ook de Lallende Basta alias Friedrich Nietzsche, de doodgeboren filosoof die lucht en licht wil brengen in bedompte bovenkamers en duistere achterkamers. Zijn denken is een kango, zijn zitten is een tango zie je zo: hij popelt om op te staan en aan de slacht te gaan. Die snor is natuurlijk camouflage; daarmee verbergt hij zijn lach tot de mensen eraan toe zijn. Die buik is ook camouflage. Daarmee verbergt hij zijn leegte tot de mensen eraan toe zijn, en de leegte van zijn leegte tot hij er zelf aan toe is. En die broek?

André van der Braak bekleedt sinds 2012 de Nicolaas Pierson-leerstoel voor ‘Boeddhistische filosofie in dialoog met andere levensbeschouwelijke tradities’ aan de Vrije Universiteit Amsterdam. In 2004 promoveerde hij op Hoe men wordt wat men is: zelfvervolmaking, zelfoverwinning en zelfvergetelheid bij Nietzsche. (Nietzsche and Zen. Self-overcoming without a Self). Zijn proefschrift is niet beschikbaar op het internet; je moet ervoor naar de bieb of naar de boekenwinkel.

Lees ook: Niet te geloven! De Linji Lu.

Recensie Nietzsche and Zen van Jeroen Kuiper (Engelstalig).

Deze tekst maakt deel uit van Zondagskindjes, een serie teksten over niet-weten die geen deel uitmaken van een serie.

 

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Hans van Dam Tags: anatman, Andre van der Braak, brieven zen, filosofie, leegte, niet zelf, niet-weten, Nietzsche, sunyata, zelf, zen, zondagskindjes

Lees ook:

  1. De enorme mentale kracht van Maurice Knegtel en Dennis Merzel
  2. Dubbelzennigheid
  3. Wees een dwaallicht voor jezelf
  4. Is zen non-dualistisch? De gastheer en de gast

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Sjoerd zegt

    18 april 2016 om 14:36

    Nietsche kotst
    en Nietsche kletst
    woorden, boeken, uitgeperst
    zijn schedel is inmiddels leeg
    nadat hij dood ineen(en) zeeg

    Zen is net zo’n kletsmajoor
    links er in, rechts uit het oor
    ook dwijsheid weetniet is gekeuter
    maar wel vrolijk, dat geleuter.

    Zelf weet ik er de ballen van
    wat uit mijn openingen komen kan
    Linji zegt wijsheid komt uit je kont
    bij mij in ieder geval niet uit m’n mond.

    Wat ik inmiddels echt wel weet
    wijsheid komt echt niet
    door ’t zitten op je reet
    ook werken, al is het meditatief
    zorgt niet voor spiritueel gerief.

    Ik denk steeds weer, 8-voudig pad
    dat vind ik eigenlijk wel wat
    verder hoef ik nergens heen
    en met heel weinig ‘ik’
    ben’k nooit erg alleen
    een beetje ‘zelf’ is toch wel handig
    eten en zo, blijft echt verstandig.

  2. G.J. Smeets zegt

    18 april 2016 om 23:07

    Dat zit weer snor.

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Series BD. NietWeten.nl. Contact. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

23 mrt
Zen Meditatie Introductie
23 mrt 23
06 jun
Zen meditatie en sumi-e
6 jun 23
11 jun
Boeddhisme en Meditatie
11 jun 23
11 jun
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
11 jun 23
11 jun
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
11 jun 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    A-sociale media

    Erik Hoogcarspel - 31 mei 2023

    Als boeddhist kun je Internet misschien als oefening gebruiken. Het is in feite een karikatuur van saṃsāra. De begeerte, de afgunst, de woede, de illusie en de leegte zijn er nog gemakkelijker te begrijpen. Als je het scherm van je mobieltje kunt leren zien als een soort ingewikkelde lamp waar niets gebeurt, kun je misschien ook begrijpen dat de werkelijkheid waarin je leeft een soort openheid is waar echt niets gebeurt.

    De afsluiting van de A12 en het boeddhisme

    Joop Ha Hoek - 30 mei 2023

    Mag je de snelweg A12 een paar uur afsluiten om de mensheid te behoeden voor de ondergang? Is het erg om als automobilist even stilte staan of op die dag de weg te vermijden. Was de Boeddha ook een dwarsligger? Zanger/componist Hans de Booij  schuwde als boeddhist het eenvoudige handwerk niet.

    Hein Thijssen – ‘God was gewoon een implantaat’

    Joop Ha Hoek - 29 mei 2023

    ‘Wanneer precies weet ik niet meer, maar op een bepaald punt in mijn leven brak mijn kritische geest open. Ik kan me ook niet meer herinneren hoe en op grond waarvan, maar er brak een periode aan waarbij ik me serieus begon af te vragen: hoe kom ik aan het begrip god’? God zat in mijn hoofd als een vage, vormloze massa. Ik moest toen heel nuchter vaststellen dat het begrip ´god´ geen weten was, geen ervaring, maar mij door mensen in  mijn omgeving was aangepraat, in mijn geest was geplant. God was gewoon een implantaat.´

    Waarover praten we als we het over identiteit hebben?

    Kees Moerbeek - 28 mei 2023

    Zolang de identiteitsstrijd werd gevoerd uit naam van gemarginaliseerde of als minderwaardig beschouwde minderheidsgroepen, stond deze op het programma van links. Zodra de referentiegroep echter een meerderheid werd, of een groep die zichzelf superieur opstelde naar andere groepen, werd het bestempeld als een rechts of extreemrechts geluid.

    Daoïsme, de mystieke traditie, een bloemlezing

    Erik Hoogcarspel - 27 mei 2023

    Jan de Meyer (1961) is sinoloog en vertaler. Hij doet al 40 jaar onderzoek naar het daoïsme en hij heeft een nieuwe bloemlezing geschreven van de belangrijkste teksten van het daoïsme. De meeste lezers zijn al bekend met twee beroemde teksten uit deze Chinese traditie: de Laozi en de Zuangzi. Beide teksten zijn al verschillende malen in het Nederlands vertaald, onder andere door de bekende sinoloog Kristoffer Schipperṣ.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Non-dualisme is alles op één kaart zetten
    • Het jaar 2023 – dag 140 – taalzorger
    • Het teken van een groot man
    • VrijdagZindag – Mijn complottheorie
    • Prinsjesrede – wie wint de prijs voor de beste speech

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens