Advaita en zen bestrijden zij aan zij het droompersonage. Of is dat ook maar een droom? Autolyse, Anatman en de Mindset van de Jedset.
Inhoud
- Spirituele oorlogsvoering of spirituele spelletjes?
- Tussenspel: Autolyse, anatman, sunyata en afhankelijk ontstaan
- Vijanden voor het leven, lang zullen we beven
- Satsangzen in samsara
- De term ‘autolyse’ is misleidend
- De lege Jedset en de lege mindset
- Laat maar gaan, laat toch gaan, laat het gaan
- Terugtrekken is een vorm van meedoen
Spirituele oorlogsvoering of spirituele spelletjes?
Beste Hans,
Ben een boek aan het lezen van ene Jed McKenna over autolyse en spirituele oorlogsvoering. Moest meteen aan jou denken. De persoon is volgens McKenna een illusie. De zenboeddhist Jeff Shore gebruikt in dit verband de uitdrukking ‘being without self’, zonder zelf zijn. Advaita en zen bestrijden zij aan zij het droompersonage.
Mee eens dat spiritualiteit oorlogsvoering is?
Beste Sofie,
Is voetbal oorlog?
Is koude oorlog?
Is een patatje oorlog?
Is een heilige oorlog?
Sofie: Spiritualiteit is volgens jou geen oorlog?
Hans: Spiritualiteit is volgens mij een spelletje.
Sofie: Wat voor spelletje?
Hans: Een achtvoudig spelletje.
Doen alsof het oorlog is.
Doen alsof je aan jezelf sterft.
Doen alsof je wijsheid erft.
Doen alsof je de waarheid kent.
Doen alsof je de waarheid bent.
Doen alsof je ego’s bestrijdt.
Doen alsof je wezens bevrijdt.
Doen alsof je niet doet alsof.
(Correspondentie gaat verder onder het infoblok)
Autolyse, anatman, sunyata en afhankelijk ontstaan
Voor lezers die niet thuis zijn in het taaltje.
Autolyse [Grieks, auto, zelf + lusis, losmaken, oplossen] is de naam van de bevrijdingsmethode van de non-dualist Jed McKenna. Die is heel simpel: opschrijven wat je meent te weten en doorstrepen waar je niet zeker van bent. Wat overblijft is volgens McKenna de Waarheid van niet-zelf. De illusie van de persoon is dan voorgoed doorzien, vandaar de term ‘autolyse’ – zelfoplossing. Een jaar of twee van ijverig schrijven en doorhalen zou genoeg zijn.
Het begrip autolyse is verwant met de boeddhistische begrippen anatman (Sanskriet, an, niet + atman, zelf) en anatta (Pali, an, niet + atta, zelf). Beide verwijzen naar de doctrine van zelfloosheid. Er bestaan twee versies van.
Bij anatman/anatta in engere zin gaat het om de gedachte dat de mens ondanks de schijn van het tegendeel geen onveranderlijke essentie, substantie, wezen, werkzaamheid, geest, ziel of zelf heeft.
Bij anatman/anatta in ruimere zin gaat het om de gedachte dat niets enige substantie of essentie heeft: levende wezens niet, de dingen net zomin.*
Zelfloosheid (anatman/anatta) is een van de drie karakteristieken of bestaanskenmerken, die gezamelijk de trilaksana of tilakkhana worden genoemd. De andere twee zijn vergankelijkheid (anitya/anicca) en ontevredenheid (duhkha/dukkha).
Zelfloosheid in ruimere zin is verwant met de boeddhistische begrippen leegte (sunyata/sunnata) en afhankelijk ontstaan.
Lezer, laat je niet intimideren door al die ingewikkelde woorden. Grieks, Sanskriet, Pali of Nederlands, het komt allemaal op hetzelfde neer: niets is wat het lijkt.
Maar wat het dan wel is?
* In het hindoeïsme staat anatman voor de monistische doctrine dat atman (de persoonlijke ziel of geest) weliswaar geen illusie is, maar slechts een verschijningsvorm van de algeest Brahman.
(vervolg van de correspondentie)
Vijanden voor het leven, lang zullen we beven
Sofie: Spiritualiteit is een spelletje oorlog?
Hans: Een wargame waar geen eind aan komt.
Sofie: Wat moet ik me daarbij voorstellen?
Hans: We bedenken kosmologieën die niemand kan verifiëren of doorzien. Zo ontstaan er leerlingen. Leerlingen voor Meesters.
En datte we Wijze Wezens zijn
Dat wille we wé-hé-ten
We bedenken Idealen waaraan niemand kan voldoen. Zo ontstaan er losers. Losers voor Verlossers.
Lang zullen we streven
Lang zullen we streven
Leven na leven naar de Gloria
We bedenken kwelgeesten die niemand kan verslaan. Zo ontstaan er vijanden. Vijanden voor het leven.
Lang zullen we beven
Lang zullen we beven
Lang zullen we beven voor de swastika
Sofie: Welke vijanden voor het leven?
Duivels, ketters, zonden, ikjes, ego’s, onwetendheid, begeerte, gehechtheid, maya, mara, mind.
Satsangzen in samsara
Sofie: Jed McKenna verklaart de oorlog aan het droompersonage. Jij verklaart de oorlog aan de leraar.
Hans: Ik zou niet weten hoe. Maar de leraar van een droompersonage kan alleen maar een droompersonage zijn. De oorlog verklaren aan een droompersonage kan alleen maar in een droom.
O, Broeders op het Lege Ei!
Dragers van de Gulden Slab!
Maagden zonder Vlies of Haar!
Ridders zijn toch veel te zwaar!
Atmes, Brahmes, Advaitantes!
Niemand hier en niemand daar!
Alle films, verdoeken maar!
Bewustzijn is geen kaviaar!
Instant dogma, kant en klaar!
Oude leugens zijn niet waar!
Wijsheidsoog met grauwe staar!
Satsangzen in samsara!
Sofie: Klinkt toch behoorlijk oorlogszuchtig.
Hans: Zolang de bla-bla-bladeren de he-he-hemel in groeien zal ik agent orange sproeien. Of, om het met U.G. Krishnamurti te zeggen: ‘Wat mij ook raakt, het zal onmiddellijk opbranden, dat is de aard van mijn energie’.1 Onzin natuurlijk, behalve voor degenen die in indianentaal geloven. Ugh!
- De Denkbeeldige Geest, U.G. Krishnamurti, 2004, 39
De term ‘autolyse’ is misleidend
Sofie: Hoe denk jij over autolyse?
Hans: De term ‘autolyse’ is misleidend. Alsof er een methode bestaat om jezelf op te lossen. Alsof er een zelf is op te lossen. Alsof er een Zelf is om in op te lossen. Alsof je alleen maar jezelf hoeft op te lossen, en niet Jed McKenna en Jeff Shore en Linji Huizhao en J.C. van Nazareth en S.G. Boeddha en F.W. Nietzsche en U.G. Krishnamurti en J.N. van Dam en noem maar op.
Om nog maar te zwijgen van de myriaden imponderabilia in het kruitvat tussen je kruin en je sprekert. Al die sissers, blindgangers en losse flodders die de hele dag ongevraagd in je opkomen – ‘autolyse’, ‘atman’, ‘brahman’, ‘bewustzijn’, ‘zen’, ‘dharma’, ‘waarheid’, ‘ego’, ‘mind’, ‘onwetendheid’, ‘begeerte’, ‘gehechtheid’, ‘maya’, ‘mara’, ‘being without self’, ‘spirituele oorlogsvoering’. Alsof die niet opgelost hoeven te worden.
Sofie: Nou je het zegt. Zelf vraag ik me ook weleens af of Jed McKenna zijn potlood niet te vroeg heeft begraven. Is hij niet blijven hangen in het idee dat hij ontwaakt is? Terwijl hij intussen iedereen aanspoort om Verder te gaan. In zijn Notities maakt hij gewag van een enorme leegte. Hij verklaart de wereld failliet en doet niet langer mee – weer een vorm van afgescheidenheid. Hij zit maar op een stoepje van een putdeksel te genieten. Ook maakt hij onderscheid tussen ontwaken in de droom en ontwaken uit de droom. Heel verwarrend allemaal.
De lege Jedset en de lege mindset
Hans: Het aanwassende legioen van autolysten noem ik de Jedset. Dat is een woordspeling op mindset.
Mindset staat voor willekeurig welke Waarheid, die per traditie absoluut en onveranderlijk is en onvermijdelijk tot hersenverkalking en rigor mortis van de geest leidt bij degene die almaar over zijn schouder kijkt. Wat een Lot.
Je herkent de Waarzeggers van willekeurig welke Mindset aan hun monistische monolithische monomane monotone monologen. Ze klinken als een klok. Tok tok tok. Getikt, gelocked, gelikt, verstokt.
Fundamentalisten aller gezindten, verenigt u! Slijpt de potloden! Streept alles weg waar ge niet aan twijfelt! Krassen! Krassen! Krassen!
Sofie: Is niet-weten dan geen mindset?
Hans: Nou en of. Een lege mindset. Of liever: dé lege mindset, Ø, want waarin zou de ene lege mindset van de andere moeten verschillen?
Sofie: Jij bewaakt een lege kluis.
Hans: Ik bewoon een leeg huis. Wat valt er te bewaken? Iedereen mag er komen spoken. Met of zonder mindset.
Laat maar gaan, laat toch gaan, laat het gaan
Sofie: Wat is dan het punt van niet-weten?
Hans: Niet-weten is geen punt en geen lijn. Geen uitroepteken en geen vraagteken. Geen Woord en geen Stilte. Geen hoofdletter en geen kleinkapitaal. Geen spoortje van grafiet, alleen nog wit in ‘t verschiet.
Niet-weten is geen plek, maar in beweging blijven. Almaar Verder gaan, zoals Jed McKenna zelf aanbeveelt, en Ken Kesey en de Hartsoetra en de ANWB en de VVV – hé hé, ga je mee? Maar niet ergens héén. Ergens vandáán.
Sofie: Waarvandaan?
Hans: Van je vorige gedachten vandaan. Van je huidige gedachte vandaan. Van de volgende gedachten vandaan. Van déze gedachten vandaan.
Alle gedachten naar de maan en geen hond erachteraan. A small step for a man, a big step for a mind. Laat maar gaan, laat toch gaan, laat het gaan.
Terugtrekken is een vorm van meedoen
Sofie: Doe jij nog mee aan de wereld?
Hans: Niet meedoen aan de wereld, dat gaat echt niet. Ik loop erover en zij over mij, ik adem erin en zij in mij, ik eet ervan en zij van mij, ik schijt erop en zij op mij, ik praat ertegen, zij zwijgt in mij, ik sterf erin of zij in mij.
Inderdaad leid ik vergeleken met de meeste mensen een teruggetrokken bestaan, maar dat leed ik altijd al, en heus niet omwille van de waarheid. Teruggetrokken en midden in het leven zijn gewoon twee vormen van meedoen. Twee vormen van meegedaan worden. Of je wilt of niet.
Sofie: Terugtrekken is passé: ‘In de wereld, maar niet van de wereld.’
Hans: Van cliché naar cliché.
Sofie: Hoezo?
Hans: Je trekt je terug, misschien wel verder, middenin het leven, of je leeft verder, misschien wel veel verder, middenin je teruggetrokkenheid.
Sofie: Jij vindt het geen bezwaar dat Jed McKenna zich aan de wereld onttrekt.
Hans: Nogmaals, niemand kan zich aan de wereld onttrekken. Laat die zelfverklaarde wargamer dus maar lekker van zijn putdeksels genieten – putdeksels als schilden, schilden om dromers op te hijsen, dromend van oorlog, ego’s en eremetaal.
Waak zacht,
Hans
