• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Tiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Ontketend

24 december 2020 door Arjan Schrier

Meditatiearbeiders verbreekt uwen keetenen! In de beeldspraak van de Boeddha komen we termen als net (van twijfel), moeras (van meningen) en ketens (aan samsāra) tegen. Het net doorklieft hij, het moeras vermijdt hij en de ketens verbreekt hij.

In de sutta’s reikt de Boeddha een handzaam rijtje van 10 ketens (samyojana) aan waarin wat hem betreft wel de vijl, kniptang of snijbrander gezet mag worden. Het zijn mentale patronen, hebbelijkheden. Wanneer ze sterk zijn mogen ze ook wel obsessies, verslavingen en persoonlijkheid stoornissen, narcisme en waanzin genoemd worden. Maar we houden het hier even gezellig en opteren voor de term neiginkje. Er wordt in de sutta waarin de bindingen genoemd worden een mooi verband gelegd  tussen het ontbinden van die banden en de vier opstapjes naar volledige verlichting.

Alle dieren, onverlichte mensen-, deva’s, goden, engelen, elfjes etc. etc. hebben te lijden van de ketens. De geest kan niet in volle vrijheid opereren wanneer de ketens de mentale flux nog inperken. Eigenlijk zijn de eerste drie bindingen het meest interessant. Als die banden wegvallen valt de hele ton van zotternij en razernij korte tijd later geheel aan duigen. Hoogste tijd dus, om als vriend van Howard Jones, de uitdaging om je mentale ketens af te werpen aan te gaan:

 

I’ve been waiting for so long
To come here now and sing this song
Don’t be fooled by what you see
Don’t be fooled by what you hear

This is a song to all my friends
They take the challenge to their hearts
Challenging preconceived ideas
Saying goodbye to long standing fears

Don’t crack up, bend your brain, see both sides
Throw off your mental chains

I don’t want to be hip and cool
I don’t want to play by the rules
Not under the thumb of the cynical few
Or laden down by the doom crew

Keten 1: sakkāyadiţţhi – het geloof in een zelf

Vanwege zijn verderverlijk aard staat het geloof in een zelf, een innerlijke kern of ziel bovenaan in de lijst van ketens aan samsara, het doelloos rondzwerven door de verschillende bestaanstoestanden. Het waan-idee van een permanente persoonlijkheid, misplaatste trots en eigengereidheid zie je bij doffers, woerden en de meeste mensen wel terug. Het uit zich o.a. bij egoïsme waar plezier hebben overgaat in: plezier hebben ook als dat ten koste gaat van anderen of toekomstige generaties.

De Boeddha sloopt dit idee van het ZELF met zijn analyse van de ‘persoon’ in de vijf khanda’s (groep of hoop, te weten lichaam, gevoel, perceptie/opvatting/herkenning, gevoel, wilsrichting en bewustzijnsstaten en typen, zie vijf khanda’s in wiki). Als we als voorbeeld werken we een analyse van de eerste twee khandha’s uit, lichaam en gevoel. Het lichaam is in de menselijke, en breder gezien, ook in de (zoog-)dierlijke groei vanaf zygote tot meercellig wezen en ook in de latere afgetakelde staat van het lichaam, niet in een staat van zijn, maar in een flux van samenstellende delen. Nergens is een moment aan te wijzen waar het lichaam zich in de meeste echte, de meest “eigen” staat bevindt. In een moment is er ook bij een anatomisch beschouwing van jezelf niet iets eigens. De ca. 250 botten, de 60? spiergroepen, talloze vaten en de diverse organen, nergens valt het op dat dit van jou is. En dat is het ook niet. Het is afhankelijk ontstaan van vader, moeder een wezen dat geboren moet worden en placentabloed, moedermelk (dat in de traditie van de nobelen ook bloed genoemd wordt, en pap, prakjes, chateaubriand e.d. Kortom dit lichaam is ontstaan door condities. En alles dat door oorzaken ontstaat vergaat.

Ook in de tweede khanda, de groep van gevoel, is het een verhaal van vorming en verval. Het mooiste geluksgevoel houdt niet aan en het ellendige gevoel van de diepste depressie gelukkig ook niet. Ook hier is geen gevoel aan te wijzen dat onvervreemdbaar van jouw is. Was het maar zo dat je zelf kon kiezen hoe je je voelt. Gevoel wordt in de Phena sutta vergeleken met een waterbel op een plas in de regen.

Keten 2: vicikicchā – twijfel of onzekerheid

Deze binding wordt vaak als sceptische twijfel of twijfelzucht vertaald. Twijfel is vaak goed, scepsis ook maar in een combinatie iduidt het op een weigering om tot een diepgravend onderzoek te komen. Het lijkt op de valkuil van het ‘vals negatief’ uit de wetenschapsfilosofie. De (mentale) test valt negatief uit maar dat is incorrect omdat dat aan een onjuiste onderzoek-methode ligt.

Een verbeterde aanpak is om met de werkhypothese dat wat de Boeddha zegt waar is aan de gang te gaan, en zijn leringen dan eens serieus in de praktijk te brengen en dan eens te kijken wat er gebeurt. Als iemand in vertrouwen op de dokter het voorgeschreven dieet/ medicatie en leefstijlaanpassingen doet, ook al vindt hij dat soms moeilijk, dan zal de therapie goed kans van slagen maken. Ook in het (theravada)boeddhisme wordt vertrouwen als de basis gezien waarop al het andere goede en mooie gebouwd kan worden. Zonder vertrouwen leent iemand niet eens zijn oor voor een zaak.

Keten 3: sīlabbata-parāmsāsa – gehechtheid aan riten of rituele handelingen

Nummer 3 van minder belang in het Westen: Het kleven aan riten en rituelen als verlichtingwordingsstrategie. Bijvoorbeeld door eindeloos bepaalde puja’s uit te voeren of geloftes op te nemen. Het in sterke overtuiging aannemen, als middle ter verlicht-wording, van dieet voorschriften hersenloos opzeggen van mantra’s e.d. valt ook onder wat zich in de mentaliteit van iemand die met deze keten belast is voordoet.

Wanneer deze drie banden door wijsheid, door het zien van hoe het in elkaar zit, doorsneden zijn bereikt diegene het stroomwinnaarschap, sotāpanna, en wordt een van de ariya-sangha, de groep van nobele wezens. De eerste glimp van nibbāna is gezien en alle twijfel aan de leer van de Boeddha is daardoor verdwenen. De banden komen nooit meer terug. Iemands persoonlijke trekken blijven natuurlijk, maar diegene ziet ze meer als gevormd karakter dan als ingeboren karakter. De overige zeven ketens gaan er ook uiterlijk in de zevende wedergeboorte aan. Een sotāpanna ondergaat geen lagere wedergeboorte dan als een mens. Hij kan de vijf verschrikkelijke daden niet meer doen: het verwonden van een Boeddha, het doden van een Arahant, het veroorzaken van een schisma in de monniken- of nonnenorde, het doden van zijn vader, het doden van zijn moeder.

Gebruikt studiemateriaal:

  • De bindingen beschreven in de Samyutta Nikaya 45.179 e.v.
  • Een beschrijving van de ketens op WikiPedia
  • Een beschrijving van op WikiPedia van fetter (Buddhism)

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Arjan Schrier, Pali-Canon, Theravada Tags: Arjan Schrier, sakkāyadiţţhi, sīlabbata-parāmsāsa, skandha's, vicikicchā, zelf

Lees ook:

  1. Ontketend
  2. Bodhisattva & Bodhisatta
  3. Amaravati, de staat van het doodloze in Engeland
  4. Geef deze keer voor Kerst een universum

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Arjan Schrier

Arjan Schrier (1969) beoefent sinds 2000 het boeddhisme. Hij studeerde in Oosterwolde bij Dhammaviranatha. en is betrokken bij het Amsterdamse Sangha Metta, wat later Dhammadipa ging heten. Hij studeerde fysiotherapie en milieuecologie aan de HvA. Arjan laat zich inspireren door teksten en ideeën die in goede boeken te vinden zijn. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 27 februari 2021
    Volle Maan chant (online)
  • 28 februari 2021
    Open les Kum Nye Tibetaanse Yoga | Online
  • 28 februari 2021
    Discovering Padmasambhava (online)
  • 1 maart 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 3 maart 2021
    Zen Spirit Doorgaande groep Meditatie Arnhem
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Mijmeringen over bewustzijn

Rob van Boven en Luuk Mur - 23 februari 2021

Je trok in je jeugd de conclusie dat je niet gewenst was. Met die ervaring ging je de wereld zien. Dat werd het fundament van je geloofssysteem. Je ging jezelf beschermen tegen deze pijnlijke gevoelens, die het gevolg zijn van wat je bent gaan geloven.  Dat kan zijn door jezelf zoveel mogelijk terug te trekken of vooral niet lastig te zijn. Of misschien ging je juist heel nadrukkelijk aanwezig zijn, wat door anderen juist als heel vervelend ervaren kan worden.

Het ongelijk van de gelijkheid (deel 2 en slot))

Erik Hoogcarspel - 21 februari 2021

Het is niet verwonderlijk dat het begrip “gelijkheid” in andere culturen geen rol speelt. Blijkbaar heeft men daar wel van de ervaring geleerd. Voor Confucius waren rangen en standen in de maatschappij noodzakelijk voor een harmonische en goed functionerende samenleving. Een referendum zou volgens hem alleen maar tot grote rampen leiden, want ongeletterde en slecht opgevoede mensen kunnen niet weten wat het beste is voor ieder.

Het ongelijk van de gelijkheid (deel 1)

Erik Hoogcarspel - 20 februari 2021

We leven in procrustische tijden waarin gelijkheid heilig is geworden. Onderscheid, discriminatie, is zo’n beetje de bron van alle kwaad. We moeten allemaal gelijk zijn. Alle kinderen in een klas, allemaal schaatsen of naar het strand op hetzelfde moment, allemaal dezelfde kleding en dezelfde maten, met wat elastiek in de stof past het toch wel.

Paul Boersma – Het portret als valkuil

Paul Boersma - 16 februari 2021

Het Boeddhabeeld is een symbolische weergave van de vergoddelijkte mens, van de verlichte mens, van de mens waarin wijsheid en mededogen tot volle ontplooiing zijn gekomen. Het is een toonbeeld van harmonie.

Zó ontken je het klimaatvraagstuk óók. Dat kan anders!

gastauteur - 9 februari 2021

De crisis lijkt te groot, te massief om door de massa’s goed begrepen te kunnen worden. Let wel, het staat hier goed, die massa’s mensen zijn niet dom, er is niets neerbuigends bedoeld, maar de omvang van de problemen en de belangenstrijd er omheen zijn dermate groot dat begrip en theorie moeilijk ‘populair’ te maken zijn. Alleen maar roepen dat het ‘heel erg’ is, motiveert ook niet echt. En dan nog de (on)kosten van de benodigde maatregelen, wie draait ervoor op?

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

Meest recente berichten

  • De grenzeloze ruimte tussen de woorden
  • Het jaar 2021 – dag 57 – gekapteharen
  • Saudade met tijm en boog
  • Vrijdag zindag (16) – Ware versies
  • Bitter Winter – ‘Ook vrouwen stelselmatig verkracht in Tibetaanse heropvoedingskampen’

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Boeddhistisch Dagblad
Powered by  GDPR Cookie Compliance
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Bezoekersstatistieken

We gebruiken Google Analytics voor het bijhouden van bezoekerscijfers.

Dit helpt ons bij het verbeteren van de website; zo weten we wat wel en niet gebruikt of gelezen wordt.

Alle cookies staan uit in je browser. Zet cookies aan alsjeblieft, als je wil dat we je voorkeuren opslaan,

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens