• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Boeddhisme » De smaak van bevrijding is niet voor velerlei uitleg vatbaar

De smaak van bevrijding is niet voor velerlei uitleg vatbaar

14 september 2021 door Michael Hoek

Een seculier boeddhisme dient zich aan. De oorspronkelijke Paliteksten lijken niet heilig meer te zijn. Vorsers als Stephen Bachelor zouden op hun eigen wijze de zuivere boodschap hebben blootgelegd. De Indiase Boeddha maakt plaats voor een westerse versie. Vernieuwd, zoals op oude producten in een nieuwe verpakking staat.

Humanistische aspecten worden eruit gepikt, de Indiase mystiek verdwijnt naar de achtergrond. Is dit de weg die leidt naar een uitgesproken westerse dharma, een volgens sommigen hoognodige aanpassing? Het boeddhisme heeft zich in zijn ontwikkeling altijd aangepast aan plaatselijke culturen. De Boeddha werd er als het ware meer door aangekleed, nu lijkt het er op dat in het westen het omgekeerde gebeurt. Zelfs de boeddhistische wedergeboorte, misschien wel de belangrijkste pijler van de boeddhistische leer, wordt als flauwekul terzijde geschoven.

Sommigen gaan ervan uit dat de Pali-canon elementen bevat die de ware dharma aan het oog onttrekken, begraven hebben, alleen maar omdat ze niet in een door ons gewenst plaatje passen. Dat vind ik een arrogante houding. Moderne ideeën uit antieke teksten proberen te vissen, om ze daarmee een status te geven, heeft weinig tot niks met waarheidsvinding te maken.

Dat er in de dharma aspecten te vinden zijn die sterk lijken (maar fundamenteel verschillen) op oudere invloedrijke religieuze ideeën, betekent niet dat in het boeddhisme deze maar lukraak aan de boodschap van de Boeddha zijn toegevoegd. Zoals sommigen beweren. Misschien werd met de verlichting van Gautama de sluier volledig opgetrokken, werd een halve waarheid een hele.

Is de leer van de Boeddha oorspronkelijk? Ja, naar mijn mening wel. De leer –de dharma- van de Boeddha was het resultaat van zijn verlichting, niet van speculatie of een religieuze hutspot. Maar hoe valt daarin dan de pogingen van westerse ‘hervormers’ te verklaren om het boeddhisme te simplificeren? Uit te kleden. Neem de reeds aangehaalde wedergeboorte. Volgens de Boeddha was er wel sprake van meerdere levens- maar niet van een ziel, dus ook niet van zielsverhuizing. Een voor veel mensen moeilijk te bevatten interpretatie. Maar moeilijk hoeft niet per se onjuist te zijn.

En het wordt voor sommigen nog ingewikkelder als het verhaal van een ‘oer-boeddha’ ter sprake komt. Heeft de historische Boeddha niet zelf verklaard dat hij de dharma herontdekt heeft en dat er in voorafgaande tijdperken (en zelfs zijn eigen*) verschillende oer-boeddha’s hebben rondgelopen. Wellicht was dit geloof in reïncarnatie (voordat Boeddha met zijn eigen versie kwam) een restant van een uitgestorven dharma. Onvolmaakt (aangezien er sprake is van een ziel, onveranderlijke kern) maar nog steeds levend in het bewustzijn van de oude Indiërs. Gezien de evolutie van het boeddhisme niet eens zo vergezocht.

Er veranderde nogal wat. Het kwam van een relatief ongecompliceerde op het individu gebaseerde verlossingsleer, tot de volgens mij opgeblazen en zelfverklaarde grootsheid zoals die te vinden is in het mahayana boeddhisme. Daarin zijn zelfs denkbeelden te vinden die doen denken aan de leer van de atman, de ziel. Wellicht was dit geloof in reïncarnatie (voordat Boeddha met zijn eigen versie kwam) een restant van een uitgestorven dharma. Onvolmaakt (aangezien er sprake is van een ziel, onveranderlijke kern) maar nog steeds levend in het bewustzijn van de oude Indiërs. Gezien de evolutie van het boeddhisme niet eens zo vergezocht.

Mogelijk zullen we de werkelijkheid achter de Boeddha en zijn leer nooit achterhalen. We moeten het doen met canonieke geschriften en een handvol archeologische aanwijzingen. Al ben ik van mening dat we met de pali sutta’s en vinaya (leerredes en discipline) een zeer betrouwbare bron van het authentieke boeddhisme hebben. Meer kan het niet zijn. Dus een poging van sommigen om deze antieke teksten op een egocentrische manier te fileren om zo tot een juiste versie –lees naar eigen hand gezette interpretatie- van de leer te komen, zegt meer over de gedachtewereld van de westerse lezer, dan die van de geschriften. Zeker als er sprake is van een vooropgezet doel.

In dit geval is dat doel tamelijk agressief; namelijk het bewust manipuleren en afdwingen van een door ons westerlingen gewenste boeddhistische wereldvisie in een kader van oeroude boeddhistische teksten. Hapklare brokken in een lightversie. Misschien is het verstandiger dit oude vlot in de westerse stroom een kans te geven, voordat we een nieuw bouwen. Gemaakt van niet altijd waterproof materiaal, waardoor het misschien zinkt voordat het de oever bereikt. Niet alle traditionele elementen zijn voor iedere volgeling even aantrekkelijk, maar het is aan de beoefenaar zelf waaraan vertrouwen wordt ontleend.

Er ontstaat pas een probleem wanneer dit persoonlijke menu gepresenteerd wordt als de authentieke leer van Boeddha. Hierboven schreef ik dat wedergeboorte bij een steeds groeiende groep volgelingen van de Boeddha ter discussie staat. Er is ook het klassieke geluid te horen. Wedergeboorte is een realiteit, een feit, zo onderwijzen enkele zeer gewaardeerde westerse leraren ons. Zij baseren zich op het volgens hen zorgvuldige onderzoek omtrent vorige levens van dr. Ian Stevenson. Wie werkelijk geïnteresseerd is in het fenomeen van reïncarnatie/wedergeboorte kan niet om het werk van Stevenson heen.

Toch zal hun uitleg zeker niet iedereen overtuigen en van keihard bewijs is zeker geen sprake. Zonder wedergeboorte zou het boeddhisme een valse religie zijn, zo redeneren deze leraren. Er is dan geen noodzaak meer om de dharma te beoefenen. Voor een zichzelf herhalend bestaan, vol met kommer en kwel, hoeven we dan niet meer bang te zijn. Zonder karma en wedergeboorte is de druk van de ketel. Zeker niet geheel onterecht naar voren gebracht, maar naar mijn mening toch een gebrekkige visie.

Zonder herinneringen aan vorige levens en kennis van de toekomst blijft dit huidige bestaan voor het individu het enige wezenlijke. In dit moment en in dit leven liggen onze belemmeringen, vloeien onze tranen en liggen onze kansen. Wie onvervalst vrij wenst te zijn zal de dharma moeten beoefenen, zelfs wanneer er na dit bestaan geen ander verschijnt.

Mensen zijn altijd op zoek naar nog meer geluk, achter de heuvel is het gras groener. Ze worden reizigers. Is het dan realistisch te denken -of zelfs wenselijk- dat een moderne avonturier na het afschudden van het benauwde bijbelse gedachtegoed onmiddellijk een oude Indiase kosmologie adopteert?

Achter de wolken schijnt de zon, de Kalama sutta* zal in dit prille begin hun inspirerende gids zijn. Schuif alles maar een tijdje terzijde. Mediteer vrienden, mediteer! Ontwikkel een geest vol vreugde en liefdevolle vriendelijkheid. Bekijk na verloop van tijd de sutta’s nog eens. Misschien begrijp je dan, als is het maar een beetje, waarom de Boeddha verklaarde dat zijn leer maar één smaak heeft. De smaak van bevrijding.

*  Digha Nikaya 14
* Anguttara Nikaya 3.65

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Pali-Canon Tags: Bevrijding, dharma, Michael Hoek, Stephen Batchelor

Lees ook:

  1. De smaak van bevrijding is niet voor velerlei uitleg vatbaar
  2. Boeddhisme – religie of niet. Wie kan het wat schelen?
  3. Wedergeboorte, een hopeloze zaak?
  4. Nieuwlichter en uitleggers: De dharma is niet modern of oud

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Michael Hoek

is een non-sektarische leerling van Gautama Boeddha. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 18 mei 2022
    ONLINE Lezingenserie 'Ieder mens een vredestichter'
  • 20 mei 2022 - 22 mei 2022
    The work that reconnects -Het werk dat weer verbindt
  • 22 mei 2022
    Kum Nye Yoga op zondag | Online
  • 22 mei 2022
    Lezingencyclus
  • 23 mei 2022
    Online course The Twelve Links of Interdependent Origination
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Boekbespreking – De jonge Filosoof

Erik Hoogcarspel - 9 mei 2022

In het boekje “De jonge filosoof” wordt een zekere Christoph opgevoerd, die in de bibliotheek een boek vindt van David van Goorle. Dit is het kleinere boek “Idea Physicae”, maar dan in het Nederlands. Christoph vindt met andere woorden de (niet bestaande) Nederlandse uitgave” Schets van de Natuur” in de bibliotheek.

Over populisme en het menselijk tekort

Kees Moerbeek - 8 mei 2022

‘Waarom is de burger boos?’ is volgens de geschiedkundige Maarten van Rossem gemakkelijk en ook wetenschappelijk verantwoord te beantwoorden, schrijft hij in zijn boek Waarom is de burger boos? De burger is boos, omdat hij bezorgd is over de omvangrijke immigratie en de veronderstelde negatieve effecten op onze samenleving. Dit artikel geeft een indruk van zijn boek, met aanvullingen van de socioloog Anton Zijderveld.

Boekbespreking – Een leven als ‘man of letters’. Biografie van David Hume.

Erik Hoogcarspel - 1 mei 2022

De rede kan ons tot overtuigingen leiden of laten twijfelen, maar alleen gevoelens zetten ons volgens Hume aan tot daden. Hume onderscheidt primaire indrukken en secondaire. Gevoelens zijn secondaire indrukken, want ze zijn als het ware een reactie op primaire indrukken, zoals pijn of genot.

Voor kinderen is een heel dorp nodig (2)

Rob van Boven en Luuk Mur - 20 april 2022

We houden van categorieën. Deze ouders zijn fout, en die pleegouders zijn goed. Zou het kunnen zijn dat er bij die foute ouders ook sterke punten zijn? En kan het zijn dat pleegouders ook hun problemen hebben? Wat voor boodschap krijgt een kind dat bij de ouders weggehaald is, bijvoorbeeld vanwege de toeslagenaffaire. Je ouders zijn slecht, fraudeurs, oplichters. Je bent nu bij ons en wij zijn goed?

Onmacht begrijpen, zonder klakkeloos goed te praten

Kees Moerbeek - 18 april 2022

In de ogen van de nieuwrechtse populisten is de gewone man de dupe van de globalisering en de immigratie, die hem dreigen weg te vagen. Deze taal verstaan de progressieven niet en ze staan met een mond vol tanden. Dit populisme gaat over identiteit en gemeenschap en dit bezorgt weldenkenden koude rillingen, aldus de auteur. Ook hierdoor werden de uitwassen van de globalisering en de immigratie niet ingezien. Deze populisten richten hun pijlen dan ook op de ‘de zelfgenoegzame, progressieve elite’, die een betere wereld had willen bewerkstelligen, maar ‘intussen de gewone man doodgemoedereerd aan zijn lot overliet.’

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

over ons

Recente berichten

  • Het jaar 2022 – dag 136 – held
  • De grondregels van zen
  • Wakker worden
  • Dalai Lama – ‘meer aandacht voor de leer van Gautama Boeddha’
  • Debat Tweede Kamer over aanhoudende overtredingen in slachthuizen

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens