• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Tiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Herinneringen aan Harada Tangen roshi – koud is ook warm

19 december 2020 door Ciska Matthes

Een monnik zei tegen zenmeester Tozan Ryokai: ‘Koude en hitte overvallen ons. Hoe kunnen we daaraan ontkomen?’
Tozan zei: ‘Waarom ga je niet naar waar er geen koude of hitte is?’
De monnik zei: ‘Waar is die plek waar er geen koude of hitte is?’
Tozan zei: ‘Als je het koud hebt, laat het zo koud zijn dat je eraan doodgaat; als je het heet hebt, laat het zo heet zijn dat het je eraan doodgaat.’

– Hekiganroku, koan 43

Omgaan met kou was een belangrijk deel van onze zentraining. De gebouwen van Bukkokuji waren niet of nauwelijks geïsoleerd; de deuren waren van hout met papier of met kleine raampjes, en stonden de meeste tijd sowieso open. Als het hard waaide, stond het tapijt in de dharmahal omhoog gebold. Het was grappig om er dan overheen te lopen en met iedere stap het tapijt even tegen de grond te drukken.

Sokken en handschoenen waren in de hondo (ceremoniehal) en de zendo niet toegestaan. In de winter was het geregeld maar een paar graden boven nul, en binnen was het nooit veel warmer dan buiten. Verwarming hadden we nergens, alleen bij roshisama stond soms een straalkacheltje, als hij gasten ontving in de hondo.
Slechts de keuken bood warmte, en we waren blij als we daar iets te doen hadden, groente snijden, koken of schoonmaken.

Roshisama leek geen probleem met de koude te hebben. ‘Koud is ook warm!’ zei hij een keer om het duidelijk te maken. Ik keek verwonderd naar zijn vrolijke gezicht. Het was voor mij iedere winter weer een uitdaging.

De meeste bewoners wendden zich als het echt koud werd tot de tonnen en dozen met achtergelaten kleding en trokken laag na laag over hun gewone kloffie aan, tot iedereen er dik en gezellig uitzag. Toen ik een keer (vanwege mijn vaders overlijden) in oktober vertrok en in december terugkeerde, was iedereen opeens enorm aangekomen, dacht ik. Hadden ze zoveel kleefrijst gegeten? Pas later drong tot me door dat het kilo’s kleding waren in plaats van lichaamsvet.
Ik telde op een gegeven moment zeven lagen kleding om mijn lijf en nog had ik het koud.
Als je eenmaal stil zat, dan voelde je de kou meestal niet meer zo. Je eigen warmte bleef om het lichaam hangen en de geest raakte stil en geconcentreerd.

Kiku-san kwam uit het uiterste zuiden van Japan, dat subtropisch is; zij had nog nooit eerder kou of sneeuw meegemaakt en was helemaal niet gewend ooit een jas te hoeven dragen. Op een dag kwam ik haar tegen terwijl ze uit de zendo naar beneden kwam, waar de ramen altijd open stonden. Ze had in de winterse kou zitten mediteren.

‘Moet je mij zien,’ fluisterde Kiku-san tegen me, ‘ik heb wel drie lagen kleding aan!’ En ze toonde het me: T-shirt, T-shirt met lange mouwen en een trui. ‘Huh?’ fluisterde ik verbaasd terug, ‘ik heb wel zeven lagen!’ We giechelden zachtjes tegen elkaar.

Deze uitwisseling deed mij nadenken. Blijkbaar was hier iets heel subjectiefs in het spel. Hoewel Kiku-san geen kou gewend was, voelden die drie lagen voor haar blijkbaar al als een grote bescherming.

Ik klom naar boven, de zendo in en ging op mijn kussen zitten onder het open raam. Nu begon ik op te merken hoe ik, bij iedere piepje kou dat ik ergens op mijn huid voelde, al ineen dook. Ik besloot daarmee te stoppen, het gewoon niet meer zo erg te vinden – en deed vastberaden mijn buitenste sweater-met-capuchon uit. Eigenlijk voelde dat niet slecht; gek genoeg werd het juist minder koud. Ik trok nog een sweater uit en een trui, en ik merkte hoe warm ik het eigenlijk nog had. Er veranderde iets in mijn waarneming: in plaats van angstvallig op signalen van kou gespitst te zijn, ontspande ik nu. Ik ging door met lagen uittrekken tot ik er nog maar twee aan had: een hemdje en een sweater, en ik voelde me helemaal op mijn gemak!

In de weken die volgden, experimenteerde ik hiermee: als ik de kou gewoon ontving zonder erop te reageren, stoorde hij me helemaal niet. Op de een of andere manier was ik in staat om iets uit te schakelen, een subtiel slachtofferschap, een lijden. Het lukte niet altijd, soms gleed ik automatisch weer in het verzet tegen de koud. Dan moest ik mezelf weer aan de juiste houding herinneren.

In die koude maanden deed ik zoveel mogelijk volle zen-buigingen, diep op mijn knieën, met het voorhoofd tegen de tatami. Dat hield me lekker warm en gaf tegelijk een moment van devotie. Een paar keer per dag, liefst 108 keer, op mijn futon of in de hondo. Want het grootste deel van de dag zaten we veel stil.

Ons eten was ook vaak lauw: als het werd opgeschept in de koude eetzaal en we rustig de lange maaltijdverzen zongen, was het alweer afgekoeld voordat het in je buik gleed.

Precies die uitdaging was, waar de oefening over ging: je kon jezelf beklagen of eenvoudig zijn met wat er was, zonder mening. Als je niet oppaste, maakte de mind overuren met klachten en verlangens. Maar als je gewoon helemaal in het moment bleef, viel er niets te verlangen of te klagen! Dan at je dankbaar je rijst, zonder te merken dat hij koud was.

Het was essentieel voor het tempelleven om voortdurend tegen ongemak aan te lopen om een kans te krijgen je preoccupaties met comfort te overstijgen. Tegelijk was het ook echt heerlijk om zo dicht bij de natuur te zijn, de sneeuw, de wind en de kou. Zenmeester Dogen prees de Japanse winter als ‘verfrissend’ – en zijn tempel Eiheiji lag in een nog veel kouder gebied.

Yuki kaki

Gelukkig viel er veel sneeuw – voor wat ik gewend was; voor Japanse begrippen viel het wel mee. De hele begraafplaats raakte in ieder geval bedolven. Dan kregen we de leukste samu: we liepen eindeloos rondjes achter de hoofdmonnik aan, in een lange rij. Zo stampten we met onze voeten langs alle graven een diep pad, voor mogelijke bezoekers.

Of de samu werd ‘yuki kaki’: dan gingen we naar de grote parkeerplaats vóór de tempel om de laag sneeuw aan de kant te scheppen. Daar kreeg je het ook heerlijk warm van, tot je alleen nog in je T-shirt stond te werken. Als dan later de zon opeens doorbrak, moesten we weer terug naar de parkeerplaats, dit keer om de sneeuw over de kiezelstenen uit te spreiden zodat hij zou smelten. Maar zodra er toch weer verse sneeuw viel, begonnen we opnieuw en schepten de witte massa terug aan de kant. Dit eindeloze spel was je beste kachel!

Niet alle lichamen zijn even geschikt voor de kou. Een van de monniken had in de winter blauwzwarte vingertoppen. Zijn handen konden niet tegen de kou, en begonnen soms zelfs te bloeden en op te zwellen. Het was moeilijk om aan te zien. Toch droeg hij zelden handschoenen. Als je je ontsteltenis over de toestand van zijn vingers aan hem liet blijken, lachte hij vriendelijk-laconiek en haalde zijn schouders op. Ik wilde hem mijn handschoenen geven, maar hij sloeg het vrolijk af: ‘Ach, ik heb er al zoveel in mijn kamer liggen, allemaal kadoo gekregen!’

Tweemaal per week moest ik ‘s ochtends vroeg door de nabije woonwijk lopen om het vuilnis weg te brengen met mijn kruiwagen. Op die route kwam ik vaak buren tegen, die zonder uitzondering uitriepen: ‘Samui desu ne!’ (Wat is het koud, hè!’)
‘Hai!’ riep ik dan terug, ‘samui, desu yo!’ (‘Ja! Koud hoor!’) Ik werd er vrolijk van.
We lachten naar elkaar en dan vluchtten zij hun verwarmde huis weer in.

Roshisama kon het ook wel zeggen: ‘Samui desu ne!’ maar als hij het zei, klonk het heel tevreden, enthousiast, dankbaar.

Ciska Matthes woonde en trainde van 1999-2005 (zes jaar lang) in Bukkokuji, de tempel van de in 2018 overleden boeddhistische meester Harada Tangen roshi in Obama, Japan.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Columns, Geluk, Gezondheid, Japans boeddhisme, Zen Tags: Harada Tangen Roshi, kleding, klooster, kou, Tozan Ryokai, warmte, winter

Lees ook:

  1. Herinneringen aan Harada Tangen roshi – Sterven voor iets hogers
  2. Herinneringen aan Harada Tangen roshi – Sterven voor iets hogers
  3. Herinneringen aan Harada Tangen roshi – kyosaku – ferme compassie
  4. Sogenji desu: KAIRO

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Ciska Matthes

Ciska Matthes beoefent en begeleidt meditatie, mindfulness en yoga in Amsterdam. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 maart 2021
    Zen Spirit Doorgaande groep Meditatie Arnhem
  • 10 maart 2021
    Lezingenserie 'Mystiek leven'
  • 11 maart 2021
    Doorlopende groep Vipassana Haarlem
  • 12 maart 2021 - 14 maart 2021
    Zen Spirit Weekend over Angst, Zen en Vertrouwen
  • 13 maart 2021
    Workshop meditatie | Verborgen Vrijheid online
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Verkiezingen: Hoe te kiezen als boeddhist?

Adi Ichsan - 8 maart 2021

Met de verkiezing in aantocht, worden wij als burgers gevraagd om de maatschappelijke plicht te vervullen. Hoe moet je als boeddhist kiezen? Moet je überhaupt gebruik maken van je recht om te kiezen? Zei de boeddha niet dat je het eigenpersoonlijk belang niet moet volgen en dat je bij ideeën twisten geen partij moet kiezen, volledig gelijkmoedig los van deze wereld?

Boeddhisten ontwaakt (deel 3)

Kees Moerbeek - 28 februari 2021

Grant onderzoekt hoe de geleerde Rahula zijn begrip van de kern van de leer van de Boeddha kan verenigen met de claims van het door Dharmapala geïnspireerde Singalese nationalisme. Rahula nam volgens Grant ‘zijn toevlucht tot de intellectuele strategie die claimt dat verschillende historische omstandigheden vragen om een andere manier van de uitleg van de boodschap van de Boeddha.’ Hij doet een beroep op het historisch moment om de interpretatie van het boeddhisme in de Mahavamsa te rechtvaardigen en daarmee zijn eigen activistische politieke agenda.

Mijmeringen over bewustzijn

Rob van Boven en Luuk Mur - 23 februari 2021

Je trok in je jeugd de conclusie dat je niet gewenst was. Met die ervaring ging je de wereld zien. Dat werd het fundament van je geloofssysteem. Je ging jezelf beschermen tegen deze pijnlijke gevoelens, die het gevolg zijn van wat je bent gaan geloven.  Dat kan zijn door jezelf zoveel mogelijk terug te trekken of vooral niet lastig te zijn. Of misschien ging je juist heel nadrukkelijk aanwezig zijn, wat door anderen juist als heel vervelend ervaren kan worden.

Het ongelijk van de gelijkheid (deel 2 en slot))

Erik Hoogcarspel - 21 februari 2021

Het is niet verwonderlijk dat het begrip “gelijkheid” in andere culturen geen rol speelt. Blijkbaar heeft men daar wel van de ervaring geleerd. Voor Confucius waren rangen en standen in de maatschappij noodzakelijk voor een harmonische en goed functionerende samenleving. Een referendum zou volgens hem alleen maar tot grote rampen leiden, want ongeletterde en slecht opgevoede mensen kunnen niet weten wat het beste is voor ieder.

Het ongelijk van de gelijkheid (deel 1)

Erik Hoogcarspel - 20 februari 2021

We leven in procrustische tijden waarin gelijkheid heilig is geworden. Onderscheid, discriminatie, is zo’n beetje de bron van alle kwaad. We moeten allemaal gelijk zijn. Alle kinderen in een klas, allemaal schaatsen of naar het strand op hetzelfde moment, allemaal dezelfde kleding en dezelfde maten, met wat elastiek in de stof past het toch wel.

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

Meest recente berichten

  • Bijna raak is helemaal mis – de via negativa naar niet-weten
  • Het jaar 2021 – dag 67 – Maarten
  • Boeken – Jongeren. Klimaat. Nu.
  • Wakker Dier lanceert de Ontstemwijzer
  • Vondst eerste kievitsei start van weidevogelseizoen 2021

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Boeddhistisch Dagblad
Powered by  GDPR Cookie Compliance
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Bezoekersstatistieken

We gebruiken Google Analytics voor het bijhouden van bezoekerscijfers.

Dit helpt ons bij het verbeteren van de website; zo weten we wat wel en niet gebruikt of gelezen wordt.

Alle cookies staan uit in je browser. Zet cookies aan alsjeblieft, als je wil dat we je voorkeuren opslaan,

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens