De Zenpeacemakers organisatie biedt een aantal retraites aan, waaronder:
South Dakota (genocide en onderdrukking Indianen): 5 dagen, 1200 $ ( + reis: ca. 1700 E., zelf tent meenemen).
Auschwitz/Birkenau: 5 dagen, 1800 $ (toeslag voor 1p-kamer: 800 $), (exclusief de reis).
Bosnië Herzegovina (Srebrenica): 5 dagen, 1600 $ ( + plus reis: ca. 1000 E.).
Het doel van de retraites is: ‘ons over de gebeurtenissen te laten informeren, ze te herdenken, erbij stil te zijn, op de plaats des onheils te mediteren, om namen van slachtoffers te lezen’.
Nu vroeg ik mij – als buschauffeur van de Boeddha – twee dingen af:

• Is de schaal van de gebeurtenis in dit verband eigenlijk wel van belang?
• Dreigt door de grote sommen geld die met deze retraites zijn gemoeid niet het kastenstelsel, dat de Boeddha niet erkende, nieuw leven te worden ingeblazen? Deze keer door boeddhisten?

Deze vragen gaan mij boven de pet, laat staan de antwoorden. Ik hoef er verder ook niets van te vinden. Wat ik wel kan doen is een aanvullend aanbod ontwikkelen. Bij deze.
In het trottoir van Oosterbeek ligt hier en daar een glazen tegel met daaronder de foto van iemand die daar tijdens de slag om Arnhem is gestorven. Ik heb bij een van de tegels gestaan en aandachtig gekeken. Ik zag een jonge man, die familie had, plannen, ambities, die hij nooit heeft kunnen verwezenlijken. Het gaat om één mens, maar ik vond het heel erg veel. Haast niet te bevatten. Ik prevelde zijn naam. Er staat hier en daar een bankje. Vanuit Arnhem met lijn 52, halte Gemeentehuis:  3 Euro (excl. vervoer van en naar huisadres).
In Oosterbeek-Laag heb je naast het oude kerkje een paadje waarlangs de luttele overlevenden van de mislukte operatie Market Garden naar de Neder-Rijn vluchtten om daar met bootjes te worden over gezet naar Driel. Toen ik daar langs het pad ging zitten en m’n ogen sloot werd ik me gewaar van jonge jongens die voorbij strompelden, gedragen of gesleept werden, huilden, om hun moeder vroegen… Er zijn verschillende stille plekjes in de buurt van het pad waar je kunt mediteren. Vanuit Arnhem: lijn 51, halte Oude Kerk,  3 Euro (excl. vervoer van en naar huisadres).
(U kent overigens vast wel herdenkingsplekken of –plekjes van betekenis in uw eigen omgeving).
Voor een straatretraite (180 E…..??) kun je onder anderen terecht in Arnhem, waar je onder de Mandela brug prima slaapplekjes hebt. Horloge, e-phone, e.d. thuislaten. Dozen liggen bij AH om de hoek. De Korenmarkt is een prima bedelplek. Kosten: gratis (ongeacht het aantal dagen).
Bij al deze retraites ben je alleen, zonder begeleiding, zonder grote namen. Dat heeft als voordeel dat je alleen bent, niet ‘begeleid’ wordt en niet – bewust of onbewust – aandacht hoeft te geven aan grote namen. Dan kun je daar zijn. Dan is er wat er is. Niet meer, niet minder.

Ik twijfel geen seconde aan de ingrijpende betekenis die de retraites kunnen hebben voor deelnemers en betrokkenen, zoals nabestaanden. Dat geldt overigens niet minder voor de locaties die ik noem of die u zelf kent. In deze column neem ik wel de vrijheid om de soms exorbitante kosten van retraites tegen het licht te houden. Hier en daar op een manier die gebaseerd is op de gedachte dat er geen boeddhist bestaat zonder gevoel voor humor.