• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Tiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Herinneringen aan Harada Tangen roshi – kyosaku – ferme compassie

21 november 2020 door Ciska Matthes

De kyosaku of keisaku – ‘wekkende stok’ of ‘helpende stok’ is voor veel mensen het schrikwekkende symbool van zen. Het is een ronde stok met een plat uiteinde. De monnik die over de zendo waakt, draagt de stok bij zich en gebruikt hem voor wie in slaap is gevallen of wie er zelf om vraagt. Dit gaat volgens een aandachtig ritueel van wederzijdse buigingen. Normaal gesproken raakt de stok alleen de rug- of schouderspier. Dat kan voor een kort moment pijnlijk zijn, het is als een ferme massage die je even door elkaar schudt. In de zomer wordt er een lange kyosaku gebruikt die flink meeveert in het gebruik, maar in de winter is het een kortere, minder buigzame lat, die door de dikke lagen kleding nog het gewenste effect kan hebben.

Mijn avontuurlijke moeder, destijds al over de zeventig, kwam iedere winter naar Bukkokuji voor een goede maand om zich aan het tempelregime te onderwerpen. Zij was heel enthousiast over de kyosaku: ‘Het geeft energie’, zei ze. Zelfs al werd je niet getrakteerd op een klap, dat er een monnik rond paradeerde met een geheven stok, hield je wel bij de les. Soms liet mijn moedertje zich slaan, en dat vertelde ze me dan later enthousiast. Ik vermoed wel, dat de monniken deze lieve, oude dame een wat mildere behandeling gaven.

Roshisama had nogal een naam in zijn jonge jaren, met de kyosaku was hij de schrik van de zendo! Toen ik in Bukkokuji was, haalde hij hierover graag herinneringen op. Geregeld was het gebeurd dat door de kracht waarmee hij sloeg, de kyosaku doormidden brak en door de lucht schoot om met een klap tegen het plafond te slaan. En nog gebeurde dit af en toe in onze zendo. Roshisama had er het grootste plezier om.
In zijn jonge jaren bij zijn meester Daiun Sogaku was de sfeer in de zendo elektrisch. De knallen van de kyosaku waren als vonken van energie uit het brandende verlangen naar bevrijding. Phil Kapleau (auteur van The Three Pillars of Zen) was in die tijd een van de meest toegewijde studenten in de zendo.
Roshisama vertelde hoe hij op een dag Kapleau observeerde in de ofuro (het Japanse bad) door de stoom heen: het was net alsof Kapleau een handdoek over zijn schouder droeg. Maar nee! Het was een knalrode striem, veroorzaakt door de kyosaku-klappen. ‘Grote compassie! zei Roshisama over de kyosaku. Een compassie die geen ruimte voor twijfel of onwetendheid toelaat. Zelf was hij ooit eens in slaap gevallen op zijn kussen of heel ver weg gedroomd. Hij had niet eens gemerkt dat de bel voor dokusan (gesprek met de meester) was geluid en bijna iedereen uit de zendo was verdwenen. Opeens voelde hij de zachte aanraking van de stok op zijn schouder, als een liefkozing. Eindeloze vriendelijkheid. Stilletjes teruggebracht in het hier en nu. Want dat was uiteindelijk waar de kyosaku voor is: ​ima-koko…
​ (nu, hier).

Bij periodes ging er bij ons in Bukkokuji ook een soort hype door de zendo, dan lieten de zenstudenten zich zoveel mogelijk door de kyosaku raken. Misschien wilden we de vroege jaren van roshisama nabootsen. In de zendo zat iedereen met zijn gezicht naar de muur – zoals zenpatriarch Bodhidharma – en als de ‘junko’ (‘wierook-patrouille’) langskwam, kon je gassho (gevouwen handen) maken. De monnik stopte dan, boog achter je rug en je boog mee, dan legde hij de lat op je schouder en gaf een flinke klap.
Soms deed ik met die koorts mee, in de hoop iets hoogstaands te bereiken of te bewijzen. Ik was meestal doodmoe tijdens zazen in de avond; ik sliep altijd te weinig en matte mezelf overdag af met zwaar lichamelijk werk. De klappen brachten me een moment helderheid, wat helaas nooit langer dan een paar ogenblikken duurde.
Mijn kamergenote was een jonge Japanse met een ijzersterk karakter. Keer op keer liet ze zich op haar schouder slaan, vele sessies en dagen achtereen. ‘sAvonds in onze kamer kleedde zich extra traag om, zodat ik haar blauwe plekken uit mijn ooghoeken kon bewonderen. Of het allemaal veel zin had en hielp om het ego-denken te stoppen, dat betwijfelde ik wel eens. Het bleef toch een stoer ding – om te presteren, uitblinken, uitdagen. Op den duur observeerde ik bij mezelf meer trots dan nederigheid en ik besloot de kyosaku voorlopig te laten voorbijgaan.

Dit was de andere manier waarop de kyosaku je hielp en wakker hield: het was een spiegel, een confrontatie met je eigen toestand. Wanneer de junko me eens ongevraagd kwam bedienen – terwijl ik helemaal niet slaperig was! – dan kon ik terechtkomen in een draaikolk van gedachten: verontwaardiging, belediging, trots, oordelen, enzovoorts. Midden in dit lijden te moeten zitten van dergelijke tergende gevoelens en niets te kunnen doen… Behalve dan de onovertroffen oefening om ze weer los te laten en te overstijgen. Gewoon weer leeg zijn, terug in het moment. Een inademing, een uitademing… ​‘Hitoiki, hitoiki’,
​ zei roshisama – één adem, één adem. Adem voor adem, hier en nu!

Misschien dat het met zijn vroegere legerjaren te maken had, sommige jongens kregen van roshisama een haast militaire behandeling. Ik heb van een vriend uit de tempel achteraf gehoord, dat roshisama zelfs een keer iemand in dokusan met de kyosaku op het hoofd had geslagen. Hij was met roshisama een vruchteloze discussie van protest en kritiek aangegaan. Roshisama leek bij vlagen wanhopig om door ons koppige denken heen te breken, bereid om sterke middelen te gebruiken. Dit was de harde Japanse zenstijl, die bij hem waarschijnlijk ooit vrucht had gedragen. Westerlingen zitten misschien toch anders in elkaar? De jongen moest naar het ziekenhuis om de wond te laten hechten. Of hij zijn Ware Zelf op die avond heeft gerealiseerd, verhaalt de historie niet.

De liefde die achter de klappen lag werd op momenten heel voelbaar, als roshisama de trap op kwam gestommeld en met zijn bijna tachtig jaar alle aanwezigen (soms wel meer dan vijftig) in de zendo met zijn kyosaku kwam bedienen. De klappen hadden hun oude felheid verloren, maar niet hun intentie. We hoorden hem hijgen en zuchten: ‘Yoshi, yoshi’ (goed zo, goed zo). Je wist dat hij – letterlijk en figuurlijk – achter je stond tijdens de zazen, je streven naar verlichting.

Ciska Matthes woonde en trainde van 1999-2005 (zes jaar lang) in Bukkokuji, de tempel van de in het voorjaar van 2018 overleden Harada Tangen roshi in Obama, Japan.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, Japans boeddhisme, Zen Tags: aandacht, Bukkokuji, Ciska Matthes, geweld, gewond, Harada Tangen Roshi, Japan, klooster, kyosaku, slaan, slapen, striemen, wakker blijven

Lees ook:

  1. Herinneringen aan Harada Tangen roshi – kyosaku – ferme compassie
  2. Herinneringen aan Harada Tangen roshi – Sterven voor iets hogers
  3. Herinneringen aan Harada Tangen roshi – Sterven voor iets hogers
  4. Herinneringen aan Harada Tangen roshi – subete yoshi – alles is goed

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Ciska Matthes

Ciska Matthes beoefent en begeleidt meditatie, mindfulness en yoga in Amsterdam. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 1 maart 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 3 maart 2021
    Zen Spirit Doorgaande groep Meditatie Arnhem
  • 3 maart 2021
    Weten - Niet Weten | Cursus Lotus Trilogie online
  • 3 maart 2021
    Lezingenserie 'Mystiek leven'
  • 4 maart 2021
    Doorlopende groep Vipassana Haarlem
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Boeddhisten ontwaakt (deel 3)

Kees Moerbeek - 28 februari 2021

Grant onderzoekt hoe de geleerde Rahula zijn begrip van de kern van de leer van de Boeddha kan verenigen met de claims van het door Dharmapala geïnspireerde Singalese nationalisme. Rahula nam volgens Grant ‘zijn toevlucht tot de intellectuele strategie die claimt dat verschillende historische omstandigheden vragen om een andere manier van de uitleg van de boodschap van de Boeddha.’ Hij doet een beroep op het historisch moment om de interpretatie van het boeddhisme in de Mahavamsa te rechtvaardigen en daarmee zijn eigen activistische politieke agenda.

Mijmeringen over bewustzijn

Rob van Boven en Luuk Mur - 23 februari 2021

Je trok in je jeugd de conclusie dat je niet gewenst was. Met die ervaring ging je de wereld zien. Dat werd het fundament van je geloofssysteem. Je ging jezelf beschermen tegen deze pijnlijke gevoelens, die het gevolg zijn van wat je bent gaan geloven.  Dat kan zijn door jezelf zoveel mogelijk terug te trekken of vooral niet lastig te zijn. Of misschien ging je juist heel nadrukkelijk aanwezig zijn, wat door anderen juist als heel vervelend ervaren kan worden.

Het ongelijk van de gelijkheid (deel 2 en slot))

Erik Hoogcarspel - 21 februari 2021

Het is niet verwonderlijk dat het begrip “gelijkheid” in andere culturen geen rol speelt. Blijkbaar heeft men daar wel van de ervaring geleerd. Voor Confucius waren rangen en standen in de maatschappij noodzakelijk voor een harmonische en goed functionerende samenleving. Een referendum zou volgens hem alleen maar tot grote rampen leiden, want ongeletterde en slecht opgevoede mensen kunnen niet weten wat het beste is voor ieder.

Het ongelijk van de gelijkheid (deel 1)

Erik Hoogcarspel - 20 februari 2021

We leven in procrustische tijden waarin gelijkheid heilig is geworden. Onderscheid, discriminatie, is zo’n beetje de bron van alle kwaad. We moeten allemaal gelijk zijn. Alle kinderen in een klas, allemaal schaatsen of naar het strand op hetzelfde moment, allemaal dezelfde kleding en dezelfde maten, met wat elastiek in de stof past het toch wel.

Paul Boersma – Het portret als valkuil

Paul Boersma - 16 februari 2021

Het Boeddhabeeld is een symbolische weergave van de vergoddelijkte mens, van de verlichte mens, van de mens waarin wijsheid en mededogen tot volle ontplooiing zijn gekomen. Het is een toonbeeld van harmonie.

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

Meest recente berichten

  • Niet-weten is leven in onduidelijkheid
  • Boeddhisten ontwaakt (deel 3)
  • Dick – aandacht is toelaten
  • Hans van Willenswaard – Het mysterie van de Zwarte Tulp (8) – de boeddhistische kloosterling
  • Mijn (tijdelijke) staat van zijn

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Boeddhistisch Dagblad
Powered by  GDPR Cookie Compliance
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Bezoekersstatistieken

We gebruiken Google Analytics voor het bijhouden van bezoekerscijfers.

Dit helpt ons bij het verbeteren van de website; zo weten we wat wel en niet gebruikt of gelezen wordt.

Alle cookies staan uit in je browser. Zet cookies aan alsjeblieft, als je wil dat we je voorkeuren opslaan,

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens